عللي كه از جنبه تاريخي مي توان خصومت آل علي ( ع ) و آل معاويه را توجيه نمود زياد است . البته علت اصلي ، اختلاف طينت و سرشت آنها بود . مثل اين بود كه اينها دو سرشت بودند و روي همين جهت آل علي ( ع ) به ايمان و اخلاق و فضيلت پابند بودندو آل معاويه به منافع و جاه و مقام و مال و ثروت . مجموع علل را مي توان گفت عبارت است از : اختلاف نژادي ، و خونخواهيها ، و سياست يا رقابت سياسي ، كينه شخصي ، اختلاف در طرز فكر و ادراك و احساسات .



البته آل علي ( ع ) منزه بودند از بعضي از اين امور ولي در آل معاويه همه اين امور تأثير داشت به علاوه احساس حسادتي كه از كرامت آل علي ( ع ) و شرف مردمي آنها مي كردند . ام يحسدون الناس علي ما اتيهم الله من فضله ( 1 ) . عقاد مي گويد : " و كان هذا التنافس بينهما ( حسين ( ع ) و يزيد ) يرجع الي كل سبب يوجب النفرش بين رجلين من العصبية الي التراب الموروثة ، الي السياسة ، الي العاطفة الشخصية ، الي اختلا



الخليقة و النشأش و التفكيرش " ( 2 ) . عنصر آل علي به حسب اصل فطرت و به حسب تربيت و حجرهائي كه آنها را پرورش داده بود با عنصر اموي دو عنصر بود . اميه و هاشم از قديم با هم بر سرزعامت اختلاف كردند و اميه شكست خورد و به شام رفت .



در اسلام هم ابوسفيان كه از همه قريش زيركتر بود ، تحت تأثير عواطف كينه آميز تا فتح مكه با پيغمبر مبارزه كرد و حال آنكه عقل او اقتضاء مي كر د زودتر تسليم شود . ابولهب هم كه اينقدر مخالف پيغمبر بود ، چون شوهر خواهر ابوسفيان بود . ( قصه ابوسفيان و عباس و فتح مكه ) . گويند روزي ابوسفيان - بعد از فتح مكه - چشمش به پيغمبر افتاد ، با خود گفت : ليت شعري باي شي ء غلبني ( 3 ) ؟ رسول اكرم سخن او را شنيد يا ضميرش را خواند . آمد و دست به شانه اش زد و فرمود : بالله غلبتك يا اباسفيان ( 4 ) .