زماني كه انسان از قيد و بندهاي مختلف و تعصبات جاهلي قومي - قبيله اي، حزبي و ملي آزاد نباشد، نمي تواند در مقاطع حساس به خوبي تصميم گيري كند، اين تعصب ناروا در بسياري از اوقات آنان را به موضعگيري باطل مي كشاند. امام صادق عليه السلام در توصيف خواص و علماي يهود مي فرمايد:

عوام يهود مي دانستند كه عالمان و خواصشان تعصب شديد دارند؛ از اين رو در دين تفرقه ايجاد مي كنند. [1] .

تعصب به معناي حمايت و دفاع از كسي است كه نسبت به او رابطه يا


تعهدي داريم، تعصب و دفاع اگر براساس حق باشد پسنديده و گرنه ناپسند است. در سال ششم هجري مسلمانان براي اداي مراسم حج راهي بيت الله الحرام شدند، ولي مشركان قريش با تمام توان در مقابل آنان ايستادند و مانع شدند. خداوند حالت آن روز مشركان را چنين توصيف مي كند:

اذ جعل الذين كفروا في قلوبهم الحمية حمية الجاهلية [2] .

آن گاه كه كافران در دل هاي خود خشم و عصبيت جاهلي را قرار دادند.

امام سجاد عليه السلام در تفسير تعصب جاهلي مي فرمايد:

تعصب جاهلي اين است كه فرد، بدان قومش را از خوبان ديگر بهتر بداند و قومش را بر ظلم ياري دهد و گرنه دوست داشتن قوم و خويش عصبيت جاهلي نيست. [3] .