نقش عزت در تربيت نقشي اساسي است كه در صورت فقدان عزت ، انسان به هر پستي تن مي دهد و به هر گناهي دست مي زند. ريشه تباهي ها در ذلت نفس است . ازاين رو، بهترين راه براي اصلاح فرد و جامعه عزت بخشي و عزت آفريني است .

اگر انسان ها رياكاري مي كنند، و گردن كشي و گردن فرازي مي نمايند. اگر ستمگري و بيداد مي كنند، و اگر مرتكب گناه مي شوند؛ همه و همه ريشه در ذلت ِ نفسشان دارد. چنان چه پيشوايان معصوم : به صراحت ريشه همه اين امور را در ذلت نفس معرفي كرده اند.

از اميرمؤمنان علي (ع) نقل شده است كه فرمود:

نِفَاق ُ الْمَرءِ مِن ْ ذُل ٍّ يَجِدُه ُ فِي نَفْسِه ِ؛

نفاق و دورويي انسان از حقارت و ذلّتي است كه در وجود خود مي يابد.

از امام هادي (ع) نيز روايت شده است كه فرمود:

مَن ْ هانَت ْ عَلَيه ِ نَفْسُه ُ فَلاتَأْ مَن ْ شَرَّه ُ؛

هر كه نفسش خوار شود، از شرّ او ايمن مباش .

بدين ترتيب ، مهمترين تلاش تربيت بايد در جهت عزت بخشي و عزت آفريني باشد تا فرد و جامعه از تباهي و سقوط رهايي يافته و به زندگي سعادتمند در اين جهان و آن جهان دست يابد. با اين نگرش است كه خداوند اجازه هر كاري به مؤمن داده است ، جز آن كه تن به ذلت دهد.

چنانچه از امام صادق (ع) روايت شده است كه فرمود:

ان َّ اللهَ تَبارَك َ و تَعالَي فَوَّض َ إلي الْمُؤْمِن ِ كُل َّ شَي ءٍ إلاّ إذلاَل َ نَفْسِه ِ؛

خداي تبارك و تعالي همه چيز را به مؤمن واگذارده است ، جز آن كه خود را ذليل كند.