يكي ديگر از انحراف ها در فرهنگ و ارزش اسلامي كه آن را بيشتر به حكومت هاي استبدادي و طاغوتي شبيه مي كرد، انتخاب جانشين از سوي معاويه بود كه خلاف عهد نامه صلح وي با امام حسن (ع) بود.

معاويه ، تصميم گرفته بود ضمن سلب حق مردم در تعيين حاكم ، جانشين خود را قبل از مرگ اعلام كند و كسي را برگزيده بود كه در خمر و غنا و. . . مشهور بود و شعرهايش در زمينه هاي مشروب و ميمون و. . . هنوز هم موجود است .

يزيد ذره اي از اسلام را درك نكرده بود، ولي به صلاحديد پدرش مي خواست خليفه مسلمين و جانشين پيامبر اكرم باشد، پس حسين (ع) نمي توانست ببيند ميراث جدّش پس از نيم قرن از رحلت آن نبي مرسل ، به تاراج مي رود، او خود معتقد بود كه : «بايد فاتحه اسلام را بخوانيد، اگر نگهبانش فردي چون يزيد باشد» .

انحراف ها و تغييرها و تحول هاي منفي در جامعه اسلامي نوپا، به اين پنج مورد منتهي نمي شود، ولي براي اين كه «آب دريا را اگر نتوان كشيد، هم به قدر تشنگي بايد چشيد» ، كوشيديم به جنبه هاي اصلي ِ اين تغييرها اشاره كنيم تا اهداف قيام حسيني روشن تر و آشكارتر بررسي شود.