اسلام ، دين حقوق بشر است و حقوق طبيعي و مادي و معنوي مسلمانان و غيرمسلمانان و حتي حيوانات نيز در جامعه اسلامي ، محترم شمرده مي شود. علي رغم ، تفكر برخي انديشوران علم حقوق مبني بر اين كه مفهوم «حق » ، پس از دوران مدرن ايجاد شده و دوران قبل از آن «عصر تكليف » است ، سيره ائمه معصوم ثابت مي كند كه در آن زمان نيز هر كس ، حق انتخاب ِ رهبر، حق آزادي در انتخاب ِ دين ، حق برخورداري عادلانه از بيت المال و حق برابري و برادري داشته و تمامي اين حقوق مهم و محترم شمرده شده . البته ممكن است كه در يك حكومت به ظاهر اسلامي - مانند معاويه - اين حقوق رعايت نمي شد، اما در ذات ِ اسلام و فرهنگ اسلامي ، توجه به حقوق جامعه جايگاه ويژه اي داشته و مورد تأكيد ائمه معصوم بوده است .

يكي از حقوق اساسي و نيازهاي فطري انسان «امنيّت » است كه با احكام و اخلاق اسلامي ، تضمين شده است و با توجه به سنت اسلامي و آموزه هاي ديني ، در هيچ جامعه اي چون جامعه اسلامي ، امنيت و آرامش ِ اجتماعي ِ ناشي از آزادي اجتماعي به طور كامل ايجاد نمي شود. البته چنين امنيتي در زمان معاويه و يزيد از بين رفته و تماميت خواهي و استبداد و خفقان ، جاي گزين آن شده بود.