روز عاشورا كه حسين (ع) كشته شد، جمعه دهم محرم ، سال شصت و يكم هجرت بعد از نماز ظهر و سن ّ آن حضرت 58 بود و بعضي گويند شنبه بود و برخي گويند دوشنبه واول صحيح است . ابوالفرج گفت اين كه عوام گويند عاشورا دوشنبه بود، روايت بر طبق آن نيامده است و ما به حساب هندي از همة زيجات استخراج كرديم اول محرم سال 61 چهارشنبه بود. پس دهم آن جمعه باشد و اين حساب دليلي است روشن و روايت مؤيد آن است .

اين مطلب مقايسه گردد، با پاورقي مرحوم آيه الله شعراني كه فرمود:

در اين حديث ـ كه در متن كتاب نفس المهموم آمده است ـ عاشورا صريحاً دوشنبه است و هنگام ترجمة اين كتاب مقاتل الطالبيين را نديده بودم . وقت طبع اتفاقاً بدان برخوردم و ملاحظه كردم شاهزادة اعتضاد السلطنه عليقلي ميرزا در حاشيه كتاب بر ابوالفرج كه گويد عاشورا جمعه بوده ، اعتراض كرده است كه اول محرم سال 61 هجري در هيچ زيجي چهارشنبه نيست و زيج ها در امثال اين امور اختلاف ندارند، بلكه غرّه محرم سال شصتم چهارشنبه است و اين بنده مترجم اين كتاب هم در زيج هندي ديدم اول محرم سال 61 روز يك شنبه است و عاشورا، سه شنبه مي شود و ليكن حساب زيجات برحسب امر اوسط است نه رويت حقيقي ؛ چنان كه در همان زيج صريحاً مرقوم است وشايدرويت يكي دو روز با حساب زيج كه به امر اوسط استخراج شده است فرق داشته باشد.پس آن كه گويد عاشورا دوشنبه بود، مانند كليني و طوسي قولش به صحّت نزديك تر است ، چون ممكن است رؤيت هلال اول محرم شنبه باشد، يك روز پيش از حساب زيج ،

و عاشورا دوشنبه و عوام اهل عراق كه در زمان ابوالفرج مي گفتند دوشنبه بود دهان به دهان از پدران خود شنيده بودند و صحيح بود و فاصلة زمان ابوالفرج از قتل امام (ع) قريب 250 سال است و هم اين بنده چند واقعه را از آن سال ها كه موّرخان معين كردند چندشنبه بود، حساب كردم مانند روز فوت معاويه كه در پنج شنبه پانزدهم رجب سال شصتم گفته اند ديدم با زيج يك روز اختلاف است و شهادت اميرالمؤمنين (ع) را در سال چهلم ؛هم چنين ديدم و در اين سال 1369 كه تاريخ طبع اين كتاب است اول محرم به رويت دوشنبه است و به حساب زيج يك شنبه ، و يك روز اختلاف است . و ناسخ التّواريخ گويد: واقعة فاجعه در سال شصتم بود. براي اين كه در اين سال دهم محرّم جمعه بود وليكن اين طريق ترجيح خطاست ، زيرا كه نبايد براي تصحيح روز در روايت آحاد خبر متواتر رادر سال رد كرد و براي اهل تاريخ ، روز بيشتر شبهه مي شود تا سال ؛چنان كه اكنون اكثر مطلّعين مي دانند مظفر الدّين شاه در 1324 از دنيا رفت و هيچ كس نمي داند چندشنبه بود، مگر به مراجعه و اين تحقيق از خواص اين كتاب است فآعرف قدره .