بازگشت

ويژگي هاي مدخل


مدخل داراري ويژگي هايي است كه موارد مهمّ آن ها، از اين قرارند:

1. مـدخـل بـايـد آيـنـه موضوع باشد، به گونه اي كه نوع مخاطبان دائرة المعارف به محض ‍ بـرخـورد بـا آن، بـه مـوضـوع مـقـاله انـتـقـال يـابـنـد. ايـن ويـژگـي در مـورد مدخل هاي فرهنگي، مفهومي، و تاريخي بسيار ضرورتر و مهم تر است.

مـثـال: مـدخـل (نـخـسـتـيـن زائر) بـه روشـنـي و با سرعت، خواننده را به فضاي مقاله مربوط منتقل مي سازد، در حالي كه مدخل هاي ديگر همرديف با آن از همين اندازه وضوح برخوردار نيستند.

2. مـدخـل بـايـد مـشـهـور و كـامـلاً مـتـبادر به اذهان باشد، به گونه اي كه انبوه مخاطبان دائرة المـعـارف بـا آن ارتباطي نزديك و ملموس برقرار نمايند و در وهله نخست هيچ غرابتي در آن حس نكنند.

مثال: مدخل (آرمان هاي قيام امام حسين (ع) براي انبوه مخاطبان از اشتهار وافي برخوردار نيست، در حالي كه (اهداف قيام امام حسين (ع) از اين ويژگي بهره مند است.

3. مـدخـل بـايد از پيش مُعَنون باشد، يعني در متون معتبر يا فرهنگ انبوه مخاطبان به موجوديّت شناخته شده باشد. بنابر اين، عناويني كه در مقاطع خاصّ زماني به حوزه گفتار يا نوشتار راه يـافـتـه انـد، امـا از چـنـان مـوجـوديـّتـي بـرخـوردار نـيـسـتـنـد، مدخل قرار نمي گيرند.

مـثـال: عنوان (تاكتيك هاي نظامي در جنگ كربلا) به مثابه يك عنوانِ موجود اعتبار ندارد، بلكه صرفا زاييده انتزاع ذهني گروهي خاص است.

تـذكـّر مـهـم: لزوم احـراز ايـن ويـژگـي در مـدخـل بـدان مـعـنـا نـيـسـت كـه اصـل وجـود آنـچـه در مـدخل مندرج است، از صحّت و وقوع تاريخي برخوردار باشد. حتي اگر افـسـانـه بـودن مـطـلبـي مـسـلّم بـاشـد، بـايـد مـقـاله اي بـه آن مـدخـل اخـتـصـاص داد و در آن، حـقـايـق عـلمـي را بـازگـفـت. پـس مـثـلاً اگـر مدخل (عروسي قاسم) ارائه شود، لزوما به معناي اثبات چنين واقعه اي نيست.

4. مـدخـل بـايـد جـز در مـوارد ضـرور، جـزئي و خـاص بـاشـد. تـنـهـا هـنـگـامـي بـه مـدخـل عـام وكـلّي اكـتـفـا مـي شـود كـه مـوجـوديـّت و عـنـوان يـافـتـگـي يـك مـدخـل آمـيـخـتـه بـه عـمـومـيـّت وكلّيّت باشد و به عبارت ديگر، عنوان جزئي داراي شأن دائرة المعارفي نباشد.

مـثـال: (شـمشير) عنواني نيست كه به مثابه مدخل دائرة المعارف امام حسين (ع) شأنيّت داشته بـاشـد، ليـكـن بـايد از آن و ديگر ابزارهاي جنگ كربلا تحت مدخلي عام، همانند (ساز و برگ نظامي) يا (ابزارهاي نبرد)، سخن گفت.

5. مـدخـل بـايـد بـا انـتـظـار انـبـوه مخاطبان از اين دائرة المعارف، همنوا و سازگار باشد، به گونه اي كه مخاطب از ديدن آن دچار حيرت و شگفتي نشود.

مـثـال: مـدخـل (هـنـدوسـتـان) بـا انـتـظـار مـخـاطـب سـازگـاري نـدارد، هـرچـنـد مـي تـوان ذيل آن از شيوه هاي خاصّ عزاداري در هندوستان ياد كرد.