روايات در مورد آداب و دعاهايي كه موقع برداشتن تربت از زمين كربلا يا موقع خوردن آن وارد شده متعدد و مختلف است، كه چون از امور مستحبي به شمار مي رود عمل كردن به هر يك بلا مانع است. در اين بخش به برخي از اين روايتها اشاره مي كنيم [1] .

امام صادق عليه السلام فرمود: خداي تعالي تربت امام حسين عليه السلام را شفاي هر دردي و امان از هر ترسي قرار داده است. پس هرگاه كسي خواست آن را بر دارد آن را بوسيده بر ديدگانش بگذارد و بر بدن خويش ماليده بگويد:

اَللّهَّم بِحَقِّ هذِهِ التُّربَةِ وَ بِحَقِّ مَنْ حَلَّ بِها وَ ثَوي فيها وَ بِحَقِّ أَبيهِ وَ أُمِّهِ وَ أخيهِ وَ الأئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ وَ بِحَقِّ الْمَلائِكَةِ الحافّينَ بِهِ إلاَّ جَعَلْتَها شفاءً مِنْ كُلِّ داءٍ وَ بُرْءاً مِنْ كُلِّ مَرَضٍ وَ نَجاةً مِنْ كُلِّ آفَةٍ وَ حِرْزاً مِمّا أَخافُ وَ أَحْذَر. «خداوندا! به حق اين تربت و به حق آن عزيزي كه در او جاي گرفته و به خاك سپرده شده است، و به حق پدر و مادر و برادر و فرزندانش و به حق فرشتگاني كه گرد او حلقه زده اند تو را سوگند مي دهم كه اين تربت را شفا از هر بيماري، بهبودي از هر مرض، نجات و خلاصي از هر آفت، و پناه من از هر چيزي كه از آن ترسناك هستم و حذر مي كنم قرار دهي». و پس از آن از تربت استفاده كند. راوي گويد: «من


در تمام عمر همان گونه كه حضرت فرمودند عمل كردم و خدا را شكر مي كنم كه هيچ مشكلي برايم پيش آمد نكرد» [2] .

جابر جُعْفي گويد: حضور امام پنجم حضرت باقر العلوم عليه السلام شرفياب شده و از دردها و بيماريهاي مختلف شكايت كردم و عرض كردم هرگاه بعضي را مداوا مي كنم و به بعضي ديگر ضرر مي رسد. حضرت فرمود: «عَلَيكَ بِتُرْبةِ الحُسين بنِ عليِّ عليهماالسلام». يعني: بر تو لازم است كه از تربت امام حسين عليه السلام استفاده كني.

عرض كردم: بسيار مصرف كرده ام، ولي نتيجه اي نگرفته ام.

جابر گويد: ديدم غضب در چهره ي مولايم نمودار شد. عرض كردم: به خدا پناه مي برم از غضب شما! حضرت با عصبانيت بلند شده و به اندازه ي يك حبّه [3] (خاك) در دست گرفته و عنايت فرمود و سپس فرمود: «از اين استفاده كن».

جابر گويد: به مجّرد استعمال آن عافيت يافته و بهبودي كامل برايم حاصل شد. عرض كردم: اين چه بود كه به اين سرعت مرا شفا داد؟

فرمود: «اين همان چيزي است كه تو مي گويي از آن سودي نبرده اي».

عرض كردم: اي سرور من، دروغ نگفتم بلكه مقصودم اين بود كه شايد مطلبي نزد شما باشد تا ياد بگيرم كه (تعلّم در محضر شما) از آنچه خورشيد بر آن مي تابد نزد من محبوبتر است.


حضرت فرمودند: هرگاه خواستي تربت را (از زمين كربلا) برداري در آخر شب اين كار را انجام بده. به آب خالص غسل كن و پاكترين لباسهايت را بپوش و خود را با سُعد [4] خوشبو كن. سپس داخل حرم مطهر شده، نزد سر مبارك آن حضرت ايستاده و چهار ركعت نماز بخوان: در ركعت اوّل سوره ي حمد و يازده مرتبه سوره ي كافرون، و در ركعت دوم سوره حمد و يازده مرتبه سوره ي قدر بخوان و در قنوت بگو: لا اِلَه اِلاّ اللّهُ حَقَاً حَقّاً، لا اِلَه اِلاّ اللّهُ عُبُوديةً وَ رِقّاً، لا اِلَه اِلاّ اللّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ، أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ هَزَمَ اَلْأَحْزابَ وَحْدَهُ. سُبحانَ اللّهِ مالِكِ السماوات وَ ما فيهِنّ وَ ما بَيْنَهُنَّ، سُبْحانَ اللّهِ ذيِ العَرْشِ العَظيمِ وَ الْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ العالَمين.

يعني: «به درستي و راستي و حقيقت اعتراف مي كنم كه جز خداي يكتا خدايي نيست، از (سر اخلاص و) بندگي و عبوديت اقرار مي كنم كه جز خداي يكتا خدايي نيست. (و باز تكرار مي كنم) جز خداي يكتا خدايي نيست، يكتاي يكتا. وعده ي خويش را عملي كرد، و بنده ي خويش (يعني پيامبر صلي اللَّه عليه و آله) را ياري كرد و به تنهائي احزاب دشمن را شكست داد. منّزه است خداي تعالي مالك آسمانها و آنچه در آسمانها و بين آنهاست. منزه است خداي تعالي كه صاحب عرش با عظمت است، و حمد مخصوص خداي تعالي است كه پروردگار جهانيان است».

سپس ركوع و سجود به جا آورده (و اين دو ركعت را تمام مي كني و سلام مي دهي)، پس از آن دو ركعت ديگر مي خواني.


در ركعت اول سوره حمد و يازده مرتبه سوره توحيد و در ركعت دوم سوره حمد و يازده مرتبه سوره فتح و در قنوت نيز همان ذكري كه در قنوت نماز پيشين گفته شده مي خواني. پس از تمام شدن نماز، سر به سجده گذاشته و هزار مرتبه مي گويي: شكراً. پس از آن بلند مي شوي و به قبر چسبيده مي گويي: يا مَوْلايَ، يَا بْنَ رَسُولِ اللّه إنّي آخذٌ مِنْ تُرَبَتِكَ بِإذْنِكَ، اَللّهّمَّ اجْعَلْها شِفاءً مِنْ كلِّ داءٍ وَ عِزّاً مِنْ كُلِّ ذُلٍّ، وَ أمْناً مِنْ كُلِّ خَوْفٍ، وَ غِنيً مِنْ كُلِّ فَقْرٍ لي وَ لجميعِ المُؤْمِنينَ وَ اَلمُؤْمِنات.

يعني: «اي آقاي من! اي فرزند پيامبر! با اجازه ي شما قدري از تربت شما برمي دارم. خداوندا! تربتي كه برداشتم شفاي از هر درد، عزت و سر بلندي از هر خواري و ذلت، امنيت از هر ترس و بي نيازي از هر فقر قرار بده، براي من و براي همه ي مردان و زنان با ايمان».

و با سر انگشت سه مرتبه خاك برداشته و در پارچه ي پاكي يا شيشه اي گذاشته و آن را با انگشتر عقيقي كه بر آن نوشته باشد: ماشاءَ اللّهُ لاقُوَّةَ إلاّ باللّه أستغفُر اللّهَ، مُهر مي كني. اگر خداي تعالي بداند كه در نيت خويش صادق هستي در اين سه مرتبه بيش از هفت مثقال نمي تواني برداري، و اين داروي هر دردي خواهد بود، چنان كه ديدي [5] .

مناسب است هنگام استفاده ي از تربت يكي از دعاهاي آن خوانده شود. در اين جا به چند روايت از امام صادق عليه السلام بسنده مي كنيم:

«اَللّهُمَّ إنّي أسَألُك بِحَقِّ اَلملِكِ الَّذي قَبَضَها وَ بِحَقِّ النَبَيِّ الذّي خَزَنَها وَ بِحَقِّ الوَصّيِّ الّذي هُوَ فيها أنْ تُصَلِيّ عَلي مُحَّمدٍ وَ آلِ محمّدٍ وَ أَنْ تَجَعَل


لي فيها شِفاءً مِنْ كلِّ داءٍ وَ عافِيةً مِنْ كلّ بَلاءٍ وَ أماناً مِنْ كُلِّ خَوْفٍ، بَرِحْمَتِكَ يا أَرْحَمَ الرَّاحِمين وَ صلَي اللّهُ عَلي مُحمّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّم [6] «.

يعني: «بار الها! به حق فرشته اي كه از اين تربت برداشت، و به حق پيامبري كه آن را نگهداري كرد، و به حق آن وصي كه در او (به خاك سپرده شده) است از تو درخواست مي كنم بر حضرت محمد و آل محمد درود فرست و اين تربت را براي من شفاي از هر درد، عافيت از هر بلا و امنيت از هر ترس قرار ده، به رحمت و مهربانيت اي مهربان ترين مهربانان. درود و سلام خداوند بر محمد و آلش باد».

«اللّهُمَّ إنّي أَشْهَدُ أَنَّ هذِهِ الُتْربةَ، تربةُ وَليِّكَ صَلي اللَّهُ عَليهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّها شِفاءٌ مِنْ كُلِّ داءٍ وَ أَمانٌ مِنْ كُلِّ خَوْفٍ لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِكَ وَ لي بَرِحْمَتِكَ، وَ أشْهَدُ أنَّ كلَّ ما قيلَ فيهِم وَ فيها هَوَ الحَقٌّ مِنْ عِندِكَ وَ صَدَقَ المُرْسَلُون» [7] .

يعني: «خداوندا! تو را گواه مي گيرم كه اين تربت، تربت وليّ توست. درود خداوند بر او باد و شهادت مي دهم كه اين تربت شفاي هر درد و امان از هر ترس است براي كسي كه تو بخواهي از بندگانت، و براي من به رحمت تو. شهادت مي دهم فضائلي كه درباره ي آنها (كه در او به خاك سپرده شده اند) و درباره ي خود تربت گفته شده حق است و فرستادگان خداوند راست گفته اند».


«بِسمِ اللّهِ وَ باللّهِ اَللّهُمَّ اَجْعَلْهُ رِزْقاً واسِعاً وَ عِلْماً نافِعاً وَ شِفاءً مِنْ كُلِّ داءٍ إنَّكَ عَلي كُلِّ شَي ءٍ قَدير» [8] .

يعني: بنام خدا و به (ياري) خدا. خدايا! اين تربت را روزيِ وسيع، علمي سودمند و شفاي همه ي دردها قرار بده البته كه تو بر هر كاري قدرت داري.

تذكر

گرچه ظاهر اين گونه روايتها دخيل بودن ادعيه و امور مذكور در شفا يافتن است، ولي بسياري از عالمان و بزرگان با توجه به اطلاق نصوص فرموده اند: «اينها باعث تكميل فضيلت و سرعت تأثير و زيادتي بهبودي و مانند آن است» [9] .