انسان موجودي است اجتماعي و بخش بزرگي از زندگي خود را در گروه ها مي گذارند. گروه هاي خانواده، مدرسه، هم بازي ها، هم سالان، هم كاران، گروه هاي مذهبي، سياسي، اجتماعي و..، از گروه هايي هستند كه ما معمولا بخش درخور توجهي از زندگي خود را با آنها مي گذرانيم. گروه هاي مذهبي نيز در همين رديفند و مي توان آنها را به عنوان يك گروه، بررسي كرد. گروه، متشكل از دو يا چند نفر است كه با هم تعامل دارند، در اهدافي مشتركند، روابط پايداري با هم دارند، به گونه اي به هم وابسته اند و خود را عضوي از گروه تلقي مي كنند (بارون [1] و بايرون (1997) [2] .

گروه، با اين تعريف و ويژگي هايي كه بيان شد، كاركردهاي روان شناختي [3] متعددي دارد. بعضي از آن كاركردها عبارتند از:

1. بخشي از نياز رواني ما به تعلق داشتن [4] را برآورده مي سازد.

2. با راحتي بيش تري به اهداف مشترك مي رسيم.

3. دانش و اطلاعاتي به دست مي آوريم كه در بيرون گروه، برايمان ممكن نيست.

4. در برابر دشمن مشترك، احساس امنيت [5] بيشتري ايجاد مي شود.

5. باعث استحكام و تثبيت هويت اجتماعي [6] ما مي شود.

6. در ايجاد و تغيير احساسات و عواطف، باعث تسهيل اجتماعي [7] ما مي شود.

7. ويژگي جمعي بودن بعضي برنامه ها، باعث استمرار آنها مي شود.

8. به اعتماد نفس [8] بيشتر فرد كمك مي كند.

9. به افراد، به ويژه كودكان، در فرايند اجتماعي شدن [9] كمك مي كند.

10. فوايد جانبي اش آن، مانند مشاوره، دوست يابي، شغل يابي، قرض الحسنه و ديد و بازديدها به هنگام بيماري و مشكلات، نيز از طريق گروه هاي مذهبي حاصل مي شود.

11. هنجارهاي گروه [10] (خوب يا بد)، معمولا مورد پذيرش همه ي اعضاء قرار مي گيرد (افراد به علت اهميتي كه براي گروه قائلند، از اختلاف هاي كوچك مي گذرند و گاهي در واقع، تغيير نگرش [11] مي دهند.

12. اين گروه ها مي توانند آغاز و مباني باشند براي شروع و شكل دهي كارهاي تشكيلاتي آشكار و مخفي و انجام دادن كارهاي فرهنگي، اجتماعي، سياسي و گاهي نظامي. انواع مختلفي از شبكه هاي ارتباطي [12] ، خطي [13] ، حلقوي [14] ، چرخي [15] و...، ممكن است از طريق گروه هاي اجتماعي شكل بگيرد. [16] يكي از نمونه هاي اين حركت، اقدامات سيد جمال الدين اسد آبادي بود. او از مراسم ساده ي مذهبي شروع كرد و سرانجام، تشكيلاتي را شكل داد كه حكومت مصر ناچار به اخراج ايشان از آن كشور شد.

همه ي كاركردهايي كه اي گروه هاي اجتماعي بيان شد، در گروه هاي مذهبي نيز وجود دارد. مراسم عزاداري، يك گروه به تمام معنا است و بر روان شناسان اجتماعي است كه به تفصيل، آن را بررسي كنند. بسياري از هدايت هاي فرزندان خردسال و نوجوان، در قالب همين گروه ها شكل مي گيرد. كسي كه عضو اين هيأت ها مي شود، تا آخر عمر، خاطرات هيأت و بچه هاي هيئت را با خود دارد، نگرش هايش تحت تأثير آن روابط است، احساسات و عواطف او جهت مي گيرد و همان گونه باقي مي ماند.

درباره ي گروه هاي مذهبي و مراسم عزاداري، سخن بسيار است؛ ولي براي اجتناب از تفصيل، به توضيح آن نمي پردازيم. اما بسياري از آن كاركردها را در قالب يك حديث، در سخنان امام علي عليه السلام مي خوانيم: [17] آن حضرت مي فرمايد:

هرگاه كسي به مسجد رفت و آمد كند، يكي از بهره هاي هشت گانه را نصيب خود خواهد كرد.

1. يافتن برادر ديني و دوستي كه در مسير الهي با او همراه باشد.

2. علمي جديد بر علوم او اضافه خواهد شد.

3. نشانه اي از نشانه ها و آيات محكم الهي بر او روشن خواهد شد.

4. رحمت مورد انتظارش را از خدا دريافت خواهد كرد.

5. سخني را مي شنود كه موجب هدايت او به راه راست خواهد شد.

7. گناهي را از خوف الهي ترك مي كند.

8. حجب و حياي او پيش ديگران، او را از گناه باز خواهد داشت.