بازگشت

تاريخچه


اين تفكر، ابتدا در كشورهايي مانند هند و مصر پيدا شد. شايد بتوان شاه ولي الله دهلوي هندي را از پايه گذاران آن به شمار آورد و پس از ايشان، سر سيد احمدخان هندي، از جمله شخصيتهاي مهم هندي است كه در انطباق دادن اسلام با يافته هاي علمي جديد بسيار كوشيد. وي معتقد بود كه در راه اخذ تمدن غرب، ناچار بايد در افكار ديني تجديد نظر، و به اصطلاح احياگري شود. به نظر وي، حقانيت اسلام راستين، در موافقت آن با طبيعت و قوانين علم نهفته است. وي در سال 1875 م كالجي در عليگره تأسيس كرد كه در آنجا تعاليم ديني با بررسيهاي جديد علمي آميخته شود. يكي ديگر از اين دسته روشنفكران سيد اميرعلي است. وي در كتاب «روح اسلام» كوشيده است تعاليم پيامبر گرامي اسلام (ص) را بر پايه فوايد جسماني و اجتماعي آنها تفسير كند.

اين جريان روشنفكري خودباخته از هند به مصر و از مصر به ايران و كشورهاي ديگر اسلامي كشيده شد. براي رعايت اختصار به معرفي اجمالي چند چهره مؤثر از روشنفكران ايران بسنده مي كنيم.