ابوعلي دعبل بن علي بن رزين از خاندان طاهر ذواليمينين بود. او به سال 148 ه. ق در كوفه متولد شده و در بغداد سكونت گزيد و به سال 246 ه. ق در شهر طيب كه بين واسط و خوزستان


قرار دارد وفات يافت.

ابوعلي، دعبل بن علي بن رزين خزاعي كوفي، سراينده ي قصيده ي معروف «مدارس آيات» در سوگ مظلوميت امامان شيعه است. وي كه از مرثيه سرايان بزرگ عاشورا به حساب مي آمد، بيشتر عمرش را در بغداد زيست. شعرهايش بيشتر در نكوهش خلفاي جور و حمايت از اهل بيت عليهم السلام بود. اين چهره نابغه شعر شيعي كه از شيفتگان جان باخته ي راه ائمه و ولايت بود، به دسيسه ي حاكم دمشق، در سن 98 سالگي به شهادت رسيد. قبرش در «زويله» نزديك مرز سودان است. دعبل به خاطر قصيده ي «مدارس آيات» پيراهني از امام رضا عليه السلام خلعت گرفت. او نه تنها يك شاعر برجسته، بلكه در علم حديث و كلام و تاريخ و لغت نيز چهره ارزشمندي بود و از علماي شيعه به حساب مي آمد و سروده هايش در زمان خود او منتشر و دهان به دهان نقل شده است.



فكيف و من أني يطالب زلفة

الي الله بعد الصوم و الصلوات



و هند و ما أدت سمية و ابنها

اولوا الكفر في الاسلام و الفجرات



تراث بلا قربي و ملك بلا هدي

و حكم بلا شوري بغير هداة



فكيف يحبون النبي و رهطه

و هم تركوا أحشاءهم و غرات



أفاطم لو خلت الحسين مجدلا

و قد مات عطشانا بشط فرات



اذا للطمت الخد فاطم عنده

و أجريت دمع العين في الوجنات



يا آل أحمد ما لقيتم بعده؟

من عصبة هم في القياس مجوس



صبرا موالينا فسوف نديلكم

يوما علي آل اللعين عبوس



يا امة السوء ما جازيت أحمد في

حسن البلاء علي التنزيل و السور



لم يبق حي من الأحياء نعلمه

من ذي يمان و لا بكر و لا مضر



الا و هم شركاء في دمائهم

كما تشارك أيسار علي جزر



قتلا و أسرا و تخويفا و منهبة

فعل الغزاة بأهل الروم و الخزر






أري أامية معذورين أن قتلوا

و لا أري لبني العباس من عذر



قبران في طوس، خير الناس كلهم

و قبر شرهم، هذا من العبر



ما ينفع الرجس من قرب الزكي و ما

علي الزكي بقرب من الرجس ضرر



چگونه و به چه وسيله اي (جز توسل به اهل بيت) بعد از نماز و روزه طالب نزديكي به خدا هستي؟

در حالي كه هند و سميه و فرزندانش ريشه ي كفر هستند و در اسلام فساد كرده اند.

ارث آنان بدون نسب و سلطنت آنان بدون ارشاد به آنها رسيده و حكومتشان استبدادي و بدون مشورت است.

پس چگونه پيامبر و بستگان او را دوست دارند در صورتي كه پهلوهاي خاندان او را شكافتند؟

اي فاطمه، اگر مي دانستي كه حسين عليه السلام با كام تشنه در كنار فرات سر به خاك شهادت نهاده،

جز لطمه بر صورت نمي زدي و غير از اشك بر گونه نمي ريختي.

اي خاندان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم، پس از او از قومي كه در مقايسه مانند گبران هستند، بر شما چه گذشت؟

آقايان من شكيبا باشيد، به زودي روزي فرامي رسد كه بر آن دودمان لعنتي بسيار سخت باشد.

اي مردم بد، پاداش شما براي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در برابر امتحان خوبي كه داد و قرآن را برايتان آورد، چه بود؟

تمام قبايل عرب، از ذي يمان و بكر و مضر و كساني كه ما مي شناختيم هيچ يك باقي نمانده اند،

مگر اينكه همان گونه كه در تقسيم نذرهاي زمان جاهلي شركت مي كردند، در ريختن خون شهداي نينوا هم شركت داشته اند.

همان طور كه غزاة به اهل روم و خزر حمله بردند، آنها هم در قتل و اسارت و ترساندن و يغماي مردم دخالت داشته اند.

براي بني اميه در قتل و كشتن (آل علي عليه السلام) بهانه و دستاويزي مي بينم


ولي هيچ عذري براي بني عباس نمي يابم.

دو قبر در توس هست كه يكي قبر بهترين مردم دنياست و ديگري قبر بدترين مردم، آري اين يك عبرت است.

اگر ناپاكي و پليدي در نزديكي پاكي و طهارت واقع شود هيچ سودي برايش ندارد و اين نزديكي به پاكي هم هيچ ضرري نمي رساند.