از پيشگامان شهادت در نهضت حسيني بود كه پيش از مسلم بن عقيل به شهادت رسيد. «هاني، از صحابه پيامبر بود و آن حضرت را ديده و با وي مصاحب داشت.بزرگ قبيله «مراد» بود و در كوفه مي زيست.در ركاب امير المؤمنين «ع »، نيز در سه جنگ جمل، صفين و نهروان شركت داشت.در حركت انقلابي حجر بن عدي بر ضد زياد بن ابيه، از اركان مهم به شمار مي رفت.پس از آنكه «ابن زياد» بعنوان والي جديد كوفه به اين شهر آمد، مسلم بن عقيل، پس از آنكه هزاران نفر با وي بيعت كرده بودند، خانه هاني را مقر پنهاني خويش قرار داد.چون براي والي روشن شد كه در نهضت مسلم، هاني از زمينه سازان و چهره هاي مؤثر است، او را دستگير، زنداني و شهيد كرد.» [1] .

هاني در كوفه، موقعيت ويژه اي داشت.چندين هزار مرد مسلح و سلاح بر دوش، زير فرمان داشت و از بزرگان و اشراف اين شهر محسوب مي شد. [2] حتي ابن زياد كه والي بصره و كوفه بود، به وي احترام مي گذاشت و در كوفه به عيادت هاني آمد.ولي چون هاني به مسلم بن عقيل پناه داده بود و حاضر نشد او را تسليم ابن زياد كند، مورد غضب قرار گرفت و توهين و شكنجه و سپس شهيد شد. [3] هاني را پس از دستگيري و گفتگوهاي تندي كه با ابن زياد داشت، دست بسته به بازار گوسفند فروشان برده و كشتند. قاتلش «رشيد تركي »، غلام ابن زياد بود.شهادت او روز ترويه (هشتم ذيحجه سال 60) بود. درباره وي، عبدالله بن زبير اسدي اشعاري گفته كه مطلع آن چنين است:



اذا كنت لا تدرين ما الموت فانظري

الي هاني بالسوق و ابن عقيل [4] .



هاني، هنگام شهادت، 83 و به قولي 90 سال داشت.روزي به شهادت رسيد كه امام حسين «ع » از مكه به طرف كوفه حركت كرد.قبر او در كوفه پشت قبر مسلم بن عقيل مشهور است و زيارتگاه اهل ولاست.در مفاتيح الجنان و كتب زيارت، زيارتنامه اي براي آن شهيد ذكر شده است (سلام الله العظيم و صلواته عليك ياهاني بن عروة...) [5] .