در اصطلاح شرعي عبارت است از «تحبيس مال و تسبيل منفعت و ثمره »، يعني منافع زمين، ملك يا وسيله اي را به خاطر خدا براي مقصود معيني و استفاده خاصي اختصاص دهند و با نگهداشتن دائمي اصل مال، بهره وري از منافع آن در جهت خيرات و خدمات صرف شود و نوعي كمك رساني و خير انديشي نسبت به مردم است، با انگيزه هاي ديني. چنين مال يا زمين يا جنسي را «موقوفه » مي نامند.منافع و استفاده از موقوفات، بايد طبق وقفنامه و نظر واقف انجام گيرد و تخلف از آن گناه و خيانت است.وقف، نوعي صدقه جاريه است كه براي دراز مدت، عموم مردم از آن بهره مند مي شوند و حتي پس از فوت واقف نيز، ثواب آن به روح او مي رسد.همواره افراد متمكن براي باقي گذاشتن خيرات، اقدام به وقف مي كردند و از همين رهگذر، مساجد، مدارس، تكيه ها، آب انبارها، كتابها، كتابخانه ها، بيمارستانها و امور خيريه بسيار پديد مي آمد. براي اداره موقوفه هايي كه وقف مساجد، مدارس، حرمها، زيارتگاهها و اقشار خاصي شده، تشكيلات اداري پيدا شد تا آنها در مورد خود صرف شود و از حيف و ميل و سوء استفاده جلوگيري گردد. [1] .

علاقه مندان به اهل بيت و ائمه، بويژه محبان سيد الشهدا «ع »، مال و املاك بسياري را در طول تاريخ بر اساس اين سنت حسنه، وقف ابا عبدالله «ع » كرده اند كه در آمد حاصله از اين املاك، صرف امام حسين «ع » و برپايي مجالس عزاي حسيني، نوحه خواني، بنا و تعميرحرمها و بقاع متبركه، زوار و خدام آن حضرت، كمك به بينوايان و اطعام مستمندان و محرومان مي شود.موقوفات امام حسين «ع »، بودجه مردمي عظيمي است كه هميشه و همه جا پشتوانه زنده نگهداشتن نام و ياد عاشورا و اهل بيت «ع » بوده است.به بركت مجالس حسيني و تبليغات ديني كه در آنها مي شود، اسلام و احكام الهي زنده مي ماند و جانبازيها و ايثارگريهاي حسين بن علي «ع » و يارانش، به مردم درس عزت و آزادگي مي دهد.اين گونه وقفها، كه با صدق نيت و خلوص و اعتقادي پاك انجام مي گيرد و تامين كننده هزينه بسياري از مراسم و سنتهاي ديني است، هم روحيه ياريگري و مردم دوستي و حب اهل بيت را تقويت مي كند و هم نشانه خلوص و عشق به خاندان پيامبر «ص » است و هميشه ارزش و داست خاصي داشته است.وقف، گاهي در حال حيات اشخاص انجام مي گيرد، گاهي وصيت مي كنند كه پس از فوتشان بخشي از مال، صرف عزاداري امام حسين «ع » يا امور خيريه ديگر شود.مبناي چنين كار خيري، احاديثي است كه تشويق به انجام كارهايي مي كند كه سود آن به مردم مي رسد.از قبيل: «اذا مات ابن آدم انقطع عمله الامن ثلاث: صدقة جارية، و علم ينتفع به او ولد صالح يدعو له » [2] وقتي آدمي زاده بميرد، عملش هم قطع مي شود مگر از سه راه: صدقه جاريه، علمي كه از آن سود برند و فرزند صالحي كه براي او دعا كند. و همين فرهنگ، سبب پديدآمدن مدرسه هاي عظيم و كتابخانه هاي غني و مساجد و حسينيه ها و مراسم پر شكوه گشته است.در آنچه به موقوفات ابا عبدالله «ع » و عاشورا مربوط مي شود، نكات جالبي وجود دارد كه مشاركت مردمي را در هزينه اقامه مجالس عزا براي آن حضرت مي رساند.در برخي وقفنامه ها مثلا در آمد املاكي در كاشان وقف شده است «براي تعزيه حضرت خامس آل عبا... كه همه ساله به مصرف تعزيه داري آن سرور رسيده شود، از پول روضه خوان و آش و حلوا و تنباكو و قهوه و چاي به هر نحو كه صلاح دانند...». [3] .

وقف در موارد غير ملكي و مالي هم به كار مي رود، مثل اينكه كسي خود را وقف اسلام مي كند، عمر خود را وقف تبليغ مي كند ، قلم خود را وقف نشر حقايق ديني مي كند.