فرات نام نهري در سرزمين كربلا، كه حادثه عاشورا نزديك آن اتفاق افتاد و امام حسين «ع » ويارانش لب تشنه در كنار آب، شهيد شدند.فرات، نهر مقدس و با فضيلتي است كه طبق روايات، دو ناودان از بهشت بر آن مي ريزد و نهري پر بركت است و كودكي كه كامش را با آب فرات بردارند، دوستدار اهل بيت «ع » مي شود. [1] در حديث است كه فرات، مهريه زهراست. [2] مستحب است براي زيارت امام حسين از آب فرات غسل زيارت كنند كه موجب آمرزش گناهان است. [3] نوشيدن از آب فرات نيز مطلوب است.امام صادق «ع » به سليمان بن هارون فرمود: «ما اظن احدا يحنك بماء الفرات الا احبنا اهل البيت ». [4] .

و نيز فرمود: «من شرب من ماء الفرات و حنك به فانه يحبنا اهل البيت »، [5] هر كس از آب فرات بنوشد و كام را با آن بردارد، او دوستدار ما خاندان خواهد بود.در حديث، از فرات بعنوان نهر مؤمن و نيز نهر بهشتي ياد شده است: «نهران مؤمنان و نهران كافران، فالمؤمنان: الفرات و نيل مصر...» [6] «اربعة انهار من الجنة: الفرات...». [7] .

«فرات » يادآور عظيمترين حماسه خونين و ماندگارترين صحنه وفا و صبر است. شير مردان عاشورايي در كربلا، در محرم سال 61 هجري توسط نيروهاي «ابن زياد» درمحاصره قرار گرفتند و آب به روي اردوگاه امام حسين «ع » و اطفال و خيمه ها بسته شد.

سپاه دشمن مي خواست با قرار دادن حسين «ع » در مضيقه بي آبي، او را به تسليم وا دارد، اما آن حضرت مرگ شرافتمندانه و تشنه كامانه را برگزيد.عباس «ع » كه براي آب آوردن از فرات، براي كودكان تشنه رفته بود.در كنار همين نهر علقمه دستانش قطع شد و به شهادت رسيد. «آب فرات » همچون «خاك كربلا»، هر دو آموزگار شجاعت و الهام بخش شهادتند.از اين رو برداشتن كام نوزاد با آب فرات يا تربت حسيني، چشاندن طعم شجاعت و انتقال فرهنگ شهادت در دل و جان شيعه است.

اما موقعيت جغرافيايي فرات: «شطي است در مغرب كشور عراق و متشكل است از دو شعبه «قره سو» و «مراد چاي » كه سرچشمه آنها نزديك رود «ارس » در ارمنستان تركيه است. موقعي كه دو شعبه قره سو و مراد چاي به هم مي رسند، فرات به دجله نزديك مي شود، ولي مجددا دجله متوجه جنوب شرقي شده و فرات به سمت مغرب مايل مي شود و سپس در نزديكي خليج فارس به رود دجله مي پيوندد و از آن پس مجموع اين دو رود به نام «شط العرب » خوانده مي شود و به خليج فارس مي ريزد.سرزميني را كه بين دو رود دجله و فرات واقع است «الجزيره » مي گويند.طول رودخانه فرات تقريبا2900 كيلومتر است.جريان فرات در جلگه بين النهرين بسيار ملايم است و داراي بستري عريض مي باشد.يگانه عامل حاصلخيزي خاك عراق و جلب جمعيت در جلگه خشك و گرم بين النهرين، دو رود فرات و دجله مي باشد. بابل، پايتخت قديم كشور بابل در ساحل فرات بنا شده بود.» [8] .

شريعه

در لغت، به معناي راهي است كه به آب رود، يا دريا منتهي مي شود، آبشخور، جاي برداشتن آب از رودخانه، نهر كوچكتر كه آب رود، از آن طريق بر دشت، مسلط مي شود. لغات ديگر اين اصطلاح عبارت است از: مشرع، مشرعه، شرعه، مشرب، منهل، ورد، مورد، آبخور، آبشخور، شريعه فرات [9] در روز عاشورا، عباس بن علي «ع » براي آب آوردن از فرات به شريعه رفت.در حاشيه رودخانه فرات، منطقه نخلستاني بود.در همان شريعه بود كه در پشت نخل كمين كرده دست راست او را از كار انداختند و در همان مسير به شهادت رسيد و همانجا نيز دفن شد.