نام نخستين ماه از ماههاي دوازده گانه قمري.علت نامگذاري اين ماه به محرم، آن بوده كه در ايام جاهليت، جنگ در اين ماه را حرام مي دانستند و روز اول محرم را اول سال قمري قرار مي دادند.اما بني اميه با ريختن خون سيد الشهدا در اين ماه و پديد آوردن حادثه كربلا، احترام ماه حرام را نگه نداشتند.امام رضا «ع » فرمود: در جاهليت، حرمت اين ماه نگاه داشته مي شد و در آن نمي جنگيدند، ولي در اين ماه، خونهاي ما را ريختند و حرمت ما را شكستند و فرزندان و زنان ما را اسير كردند و خيمه ها را آتش زدند و غارت كردند و حرمت پيامبر را درباره ذريه اش رعايت نكردند. [1] به گفته سيد حميري:



في حرام من الشهور احلت

حرمة الله و الحرام حرام [2] .



در دوم ماه محرم الحرام سال 61 هجري، كاروان ابا عبدالله «ع » وارد كربلا شد و اردو زد. بتدريج بر سپاه كوفيان كه آن حضرت را محاصره كرده بودند افزوده شد.روز نهم ماه محرم «تاسوعا» نام دارد و روز دهم آن «عاشورا»، روز شهادت سيد الشهدا و ياران و فرزندانش در كربلاست.

از آنجا كه ماه محرم، يادآور حادثه كربلا و عاشوراست، فرا رسيدن آن دلها را پر از غم مي سازد و پيروان و شيفتگان امام حسين «ع »، از اول محرم، محافل و مجالسي را سياهپوش كرده، به ياد آن امام شهيد به عزاداري مي پردازند.محرم همچون عاشورا، رمز احياي خاطره حماسه هاي كربلاست و نقش اين ماه در حفظ دستاوردهاي نهضت حسيني مهم است و در اين ماه، سراسر كشورها و شهرهاي شيعه نشين، به ياد شهيدان كربلا اشك مي ريزند و از عاشوراييان درس مي گيرند.امام خميني «ره » فرموده است: «محرم، ماه نهضت بزرگ سيد شهيدان و سرور اولياء خداست كه با قيام خود در مقابل طاغوت، تعليم سازندگي و كوبندگي به بشر داد و راه فناي ظالم و شكستن ستمكار را به فدايي دادن وفدايي شدن دانست.» [3] .



خيز و جامه نيلي كن، روزگار ماتم شد

دور عاشقان آمد، نوبت محرم شد



ماه خون گواه آمد، جوش اشك و آه آمد

رايت سياه آمد، كربلا مجسم شد



پاي خون دل واكن، دست موج پيدا كن

رو به سوي دريا كن، ساحلي فراهم شد



هر كه رو به دريا كرد، آبروي ساحل شد

خنده را ز خاطر برد، گريه محرم شد [4] .