بازگشت

قمه زني


از مراسمي است كه در بعضي شهرستانها و بلاد شيعي و توسط برخي از عزاداران امام حسين «ع » اجرا مي شود و در تاسي به مجروح و شهيد شدن سيد الشهدا «ع » و شهيدان كربلا و بعنوان اظهار آمادگي براي خون دادن و سر باختن در راه امام حسين «ع » انجام مي دهند.صبح زود عاشورا، با پوشيدن لباس سفيد و بلندي همچون كفن، بصورت دسته جمعي قمه بر سر مي زنند و خون از سر بر صورت و لباس سفيد جاري مي شود. بعضي هم براي قمه زني نذر مي كنند، برخي هم چنين نذري را درباره كودكان خردسال انجام مي دهند و بر سر آنان تيغ مي زنند، در حدي كه از محل آن خون جاري گردد.

قمه زني نيز، مثل زنجير زني و شبيه خواني و... از دير باز مورد اختلاف نظر علما و پيروان و مقلدين آنان بوده و به استفتا و افتاء مبني بر جواز يا عدم جواز آن مي پرداخته اند. اين مراسم، از نظر شرعي پايه و مبناي ديني ندارد و صرفا روي علاقه شيعيان به ابا عبدالله الحسين «ع » انجام مي گيرد.فقها نيز آن را در صورتي كه ضرري نداشته باشد، مجاز مي دانند. برخي از فقها نيز به خاطر تاثير نامطلوب آن بر افكار ديگران و موجب وهن مذهب بودن، آن را ممنوع دانسته اند.البته شرايط زماني در اين مساله بي تاثير نيست.امام خميني «ره » در پاسخ به استفتايي كه در سالهاي اول پيروزي انقلاب اسلامي در اين زمينه از ايشان شده بود، فرمودند: «در وضع موجود، قمه نزنند...» آية الله خامنه اي نيز در ديدار با روحانيون، در آستانه ايام عاشورا (سال 1373 شمسي) در ضمن بيانات مبسوطي درخرافه زدايي از عزاداري سيد الشهدا «ع » فرمودند: «قمه زدن هم از آن كارهاي خلاف است... اين يك كار غلطي است كه عده اي قمه ها را بگيرند و بر سر خود بزنند و خون بريزند... كجاي اين كار، حركت عزاداري است؟ اين جعلي است.اينها چيزهايي است كه از دين نيست...».آن را بدعت، خلاف و خرافه دانستند.و در پاسخ به نامه امام جمعه اردبيل، نوشتند: امروز اين ضرر بسيار بزرگ و شكننده است و لذا قمه زدن علني و همراه با تظاهر، حرام و ممنوع. [1] علماي ديگر نيز در تاييد موضع و سخن رهبر انقلاب، آن را موجب وهن مذهب و نامشروع دانستند. [2] .

البته اين احساس مذهبي و عواطف ديني كه سبب مي شود به عشق حسين «ع » چنين كارهايي كنند، بايد در مسير صحيح هدايت شود و مورد بهره برداري قرار گيرد تا شور و انگيزه جهاد و شهادت بيافريند.بعلاوه، آنان كه به خاطر حسين «ع » حاضرند خون بدهند، چه بهتر كه خون خويش را به درمانگاهها و مراكز انتقال خون اهدا كنند يا با تاسيس بانك خون، از فداكاران و ايثارگران داوطلب، در روز عاشورا خون گرفته شود و نگهداري گردد، تا از اين طريق، جان انسانهاي بسياري كه نيازمند خونند، نجات يابد.گر چه اين كار، شايد مثل قمه زني، تامين كننده احساس عاطفي فرد نباشد، ولي قطعا رضايت خداوند و پسند سيد الشهدا «ع » را بيشتر در پي دارد.كاش روزي صدقه دادن خون نيز، مثل صدقه و كمك مالي و لباس و غذا و... مرسوم گردد و با قصد قربت انجام گيرد.



كي گفت حسين، بر سر خويش بزن؟

با تيغ، به فرق خويشتن نيش بزن



تيغي كه زني بر سر خود، اي غافل

بر فرق ستمگران بد كيش بزن




پاورقي

[1] در تاريخ 7 محرم 1415، 22 خرداد 1373.

[2] مجموعه سخنان ايشان و استفتاها و جوابها در جزوه‏اي به نام‏ «پيرامون عزاداري عاشورا» در 71 صفحه در محرم‏ 1415 از سوي دفتر تبليغات اسلامي چاپ شد.