نهضت عاشورا به لحاظ ماهيت اسلام خواهي، اصلاح طلبي و ظلم ستيزي اش، همواره الهام بخش انقلابيون و حركتهاي اصلاحي بوده است.انقلاب اسلامي ايران نيز از آن سرچشمه سيراب شد و از محتواي عاشورا الهام گرفت.اين الهام گيري هم از سوي رهبر انقلاب بود، هم از ناحيه مردم.شرايط سياسي و اجتماعي ايران قبل از انقلاب، شبيه دوران بني اميه بود.فساد و ظلم حاكميت داشت، اسلام در حال نابودي بود، تبليغات ضد اسلامي در اختيار طاغوت بود، ابتذال فرهنگي و غربزدگي، معروف شدن منكر، منكرشدن معروف، به زندان افتادن آزاد مردان، حيف و ميل بيت المال در راه عياشيهاي طاغوت، همه شرايطي را به وجود آورده بود كه اصلاحي عميق را مي طلبيد.تا زور بعنوان عامل استقرار حكومت نفي شود و معيارها حاكم گردد.

امام امت «ره »، با الهام از عاشورا، روح حماسه و غيرت ديني را در مردم دميد، به حكومت اسلامي و حاكميت ارزشهاي قرآني فرا خواند، مفاسد رژيم طاغوت را برشمرد و در دوران تبعيد هم از اين راه دست بر نداشت.مردم، مبارزات خود را بر ضد يزيد زمانه مي دانستند و از تبيين مفاسد معاويه، يزيد، ابن زياد و... ذهنها به مفاسد و مظالم طاغوتيان منتقل مي شد. مجالس محرم، منبرها، وعظها، نوحه ها رنگ و حال و هواي سياسي وانقلابي گرفت.حتي شعارهاي مردم در راهپيماييهاي ضد طاغوتي، پيوند انقلاب و عاشورا را مي رساند (رهبر ما خمينيه، نهضت ما حسينيه).عاشورا محور بسيج مردم و شور گستري بر ضد طاغوت شد. عنصر شهادت به مبارزه مردم جان و روح بخشيد. خانواده ها شهداي خود را به فرمان حسين زمان و محشور با شهداي كربلا مي دانستند. امام امت، در سخنرانيهايش و نيز در مصاحبه ها، مشروعيت حكومت شاه را زير سؤال بردو خواستار تشكيل حكومت اسلامي بود.آنگونه كه سيد الشهدا «ع » نيز با امتناع از بيعت، خلافت يزيد را نا مشروع و غاصبانه دانست.نگرش سياسي به حادثه كربلا و درس آموزي از قيام عاشورا، سر لوحه دعوت امام خميني و همفكران او بود و اعلام اينكه همه جا كربلا و هر روز عاشوراست، تاكيدي بر اين برداشت بود.قتل عام 15 خرداد، گرچه بظاهر سركوب نهضت امام بود، اما خونهاي شهدا و افشاگريها و مبارزات بعدي، اذهان رابراي يك انقلاب آماده ساخت. عاشوراي حسيني هم در ظاهر، با شهادت امام و يارانش به پايان رسيد، ولي همان حادثه، بذر تحركها و بيدارگريهاي عظيمي را افشاند و به بارنشست.امام امت، با توجه به قدرت جذب، الهام، سازماندهي و شور آفريني كربلا و عزاداريهاي ايام محرم و دسته هاي عزاداري، اين سنت ديرين را بشدت، حمايت كرد.

همچنانكه خطابه امام خميني در 15 خرداد (12 محرم) آغاز اين نهضت بود، راهپيماييهاي تاسوعا و عاشورا نيز در آخرين سال حكومت رژيم پهلوي، ضربه نهايي را بر آن زد. امام تاكيد داشت كه روحانيون و خطبا، حد اعلاي استفاده را از منابر حسيني در ماه محرم و صفر داشته باشند.بهره هايي كه عاشوراي حسيني به پيروزي انقلاب رساند، فراوان بود.

به تعبير امام امت: «اگر قيام حضرت سيد الشهدا «ع » نبود، امروز ما هم نمي توانستيم پيروز شويم.». [1] «واقعه عظيم عاشورا از 61 هجري تا خرداد 61 و از آن تا قيام عالمي بقية الله ارواحنا لمقدمه الفداء، در هر مقطع انقلاب ساز است.». [2] .

عاشورا و جبهه ها: پس از پيروزي انقلاب نيز، آنچه ملت را در مقابل استكبار جهاني، مقاوم و بي باك ساخت و امت انقلابي و رهبري انقلاب، تن به سازش ندادند، همان درس عزتي بود كه از «هيهات منا الذله » ابا عبدالله آموخته بودند و آنچه كه در سالهاي دفاع مقدس، جبهه ها را گرم نگه مي داشت و سيل نيروي عظيم انساني به جبهه ها سرازير مي شد و فتح الفتوح ها مي آفريد، درسهاي آموخته از كربلا و مكتب شهادت بود.امام امت فرمود: «انقلاب اسلامي ايران، پرتوي از عاشورا و انقلاب عظيم الهي آن است.» [3] و فرمود:

«اين خون سيد الشهدا است كه خونهاي همه ملتهاي اسلامي را به جوش مي آورد.» [4] .

آنچه عاشورا داشت، يك بار ايدئولوژيكي و انگيزه مكتبي براي مبارزه بود.اين محتوا در ذهن رهبر انقلاب و در دل پيروان او شكل گرفت و نهضت را پديد آورد و پس ازپيروزي هم هشت سال دفاع خونين از انقلاب را اداره و تغذيه كرد.فرهنگ عاشورا و الهام از اسوه هاي كربلايي، حتي در وصيت نامه ها، پيشاني بندها، شعارها، سرودها، نوحه ها، تابلوهاي جبهه، رمز عمليات، مجالس ختم شهدا متجلي بود.وقتي فرماندهي مي گفت: «ما يك بار حسين را در كربلا تنها گذاشتيم و چهارده قرن، تحقير و تازيانه و توهين و شكنجه چشيديم، هرگز مبادا اين بار حسين «ع » را تنها بگذاريم » [5] اين عمق تاثيرعاشورا را در دفاع مقدس ما نشان مي دهد.

رزمندگان اسلام، به عشق حسين «ع » در جبهه ها تشنه جان مي دادند، انتظار و اميد حضور ابا عبدالله «ع » را بر بالين خود داشتند.آنچه به پيشاني بندها يا پشت لباسهاي رزم خود مي نوشتند، پيوند جبهه و كربلا را مي رساند، از قبيل: مسافر كربلا، زائر كربلا، يازيارت يا شهادت، هيهات منا الذله، يا قمر بني هاشم، يا ثار الله، يا حسين شهيد، يا سيدالشهدا، عاشقان كربلا، كل يوم عاشورا، يا ابا عبدالله، لبيك يا حسين و... تابلو نوشته هاي جاده هاي جبهه نيز الهام از فرهنگ عاشورا داشت.غير از تعبيرات ياد شده كه گاهي درتابلو نوشته ها هم ديده مي شد، عباراتي اين چنين نيز، گوياي اين حقيقت است: هر كه دارد هوس كرب و بلا بسم الله، اگر خسته جاني بگو يا حسين، وعده گاه حزب الله صحن ابا عبدالله، رزمندگان تا كربلا راهي نمانده، راه قدس از كربلا مي گذرد، پيش به سوي حرم حسيني، بسيجي مسافر جاده هاي پر پيچ و خم كربلا و... دهها جمله ديگر. [6] .

نامگذاري برخي از عمليات نيز با الهام از نهضت عاشورا بود.عمليات محرم، مسلم بن عقيل، عاشورا، ثار الله، كربلاي 1 تا 10 و... از اين نمونه هاست. رمز عمليات نيز گاهي از اسامي مبارك حماسه سازان كربلا بود كه رزمندگان، شوري عاشورايي پديد مي آورد، همچون: يا حسين فرماندهي، يا اباالفضل العباس، يا زينب، يا ابا عبدالله الحسين، همين كه رزمندگان خود را در مسير اهداف عاشورا مي ديدند، شور مي گرفتند و همين كه خانواده هاي آنان به جبهه حسيني سرباز مي فرستادند، صبور و مقاوم مي شدند، شهيدان جبهه ها را مسافران بازگشته از كربلا مي دانستند (اين گل پرپر از كجا آمده؟ از سفر كرب وبلا آمده) و عزيمت به جبهه را حركت به سوي حرم حسيني مي ديدند (گرفته ايم جان به كف و به كربلا مي رويم، پيش به سوي حرم حسيني) جانبازان بي دست را، اقتدا كنندگان به قمر بني هاشم مي دانستند و مادران و خواهران و دختران شهدا را درس آموخته اززينب و سكينه «ع » مي يافتند و مادر چند شهيد را به «ام البنين » تشبيه مي كردند و درحمايت از رهبري انقلاب و اطاعت فرمان جهاد او، شعار «ما اهل كوفه نيستيم حسين تنها بماند» سر مي دادند.شبهاي حمله، با نوحه خواني و سينه زني و عزاداري براي امام حسين «ع » روحيه مي گرفتند.

در آن سالها، عزيمت به جبهه، پاسخ به نداي «هل من ناصر» حسين زمان بود و جبهه هاي غرب و جنوب كشور، «كربلاي ايران » محسوب مي شد و شهدايي كه به عاشوراييان تاريخ مي پيوستند، سيراب شدگان از فرات عشق و علقمه يقين بودند و حتي «مفقود الاثر» ها، گمشدگاني در «حريم كربلا» تلقي مي شدند.اين باورها و برداشتها بود كه به امت ما آرامش و اطمينان مي بخشيد و رزمندگان را براي رفتن به جبهه، بي تاب مي ساخت.انقلاب اسلامي ايران و دفاع مقدس، در اهداف، انگيزه ها، شيوه مبارزه، روشهاي دفاع، روحيه مردم، شهادت طلبي و صبر، الهام گرفته از عاشوراست، تا پايان نيزبه اين فرهنگ وفادار مي ماند.