بازگشت

شهداي كربلا


اصحاب شهادت طلب و با وفاي سيد الشهدا «ع »، نمونه بارز آگاهي، ايمان، شجاعت وفداكاري بودند و فضيلت آنان بيش از آن است كه در اين مختصر بگنجد.رواياتي در فضيلت ياران امام وارد شده است. [1] خصوصيات آنان نيز در برخي كتب آمده است. [2] مروري بر زيارتنامه هاي شهداي كربلا، فضيلتهايي چون وفاي به عهد، بذل جان درنصرت حجت خدا، وفا داري به امام و... را ياد آور مي شود.ويژگيهاي افراد جبهه حسيني به تعبير يكي از پژوهشگران چنين است:

1-اطاعت محض و عاشقانه

2-هماهنگي كامل با رهبري (تا جايي كه بدون اجازه نمي جنگيدند)

3-خطر پذيري و شهادت طلبي

4-شجاعت ويژه

5-صباريت و مقاومت جاودانه

6-سازش ناپذيري

7-جديت، قاطعيت و عزم راسخ

8-خدا بين و خدا خواه

9-از همه چيز بريده و به خدا پيوسته

10-دقيق، منظم، منضبط

11-نهايت رشد و كمال، صلاح (سياسي، فرهنگي)

12-الگوي عملي دفاع و مقاومت (لكم في اسوة)

13-باوفاترين و پاي بندترين ياران بر پيمان

14-آزادگي (هيهات منا الذلة)

15-فرماندهي ويژه، مديريت نمونه

16-غناي روحي از ما سوي الله (انطلقوا جميعا)

17-شركت درميدانهاي جنگ سياسي، فرهنگي، اقتصادي، نظامي در طفوليت و سنين پايين

18- «كل » بيني نه «جزء» بيني (كل يوم عاشورا... مثلي لا يبايع مثله)

19-سازنده حركتهاي تاريخساز

20-مقاومت و مبارزه نابرابر در تنهايي

21-يقين و بصيرت كامل، شك شكن

22-پافشاري و استقامت در حق با اقليت، در برابر اكثريت مخالف (لا تستوحشوا في طريق الهدي لقلة اهله)

23-نقش زن در سرنوشت مبارزات سياسي، فرهنگي بشريت

24-سپر دين بودن، نه دين سپري

25-اصالت با جهاد اكبر

26-ساختار روحي و جسمي مناسب و هماهنگ با استراتژي عاشورا. [3] .

آنان كه در ركاب سيد الشهدا به فيض شهادت رسيدند، جمعي از بني هاشم بودند، جمعي از مدينه با آن حضرت آمده بودند، برخي در مكه و طول راه به وي پيوستند، برخي هم از كوفه توانستند به جمع آن حماسه سازان شهيد بپيوندند.كساني هم در راه نهضت حسيني، پيش از عاشورا شهيد شدند كه آنان نيز جزء اصحاب او به شمار مي آيند.تعداد 6 نفر از ياران امام كه در كوفه شهيد شدند، عبارتند از: عبد الاعلي بن يزيد كلبي، عبدالله بن بقطر، عمارة بن صلخب، قيس بن مسهر صيداوي، مسلم بن عقيل و هاني بن عروه.

شهداي بني هاشم: تعداد 17 نفر از شهداي كربلا كه شهادتشان اجماعي است، عبارتند از: علي بن الحسين الاكبر، عباس بن علي بن ابي طالب، عبدالله بن علي بن ابي طالب، جعفر بن علي بن ابي طالب، عثمان بن علي بن ابي طالب، محمد بن علي بن ابي طالب، عبدالله بن حسين بن علي، ابو بكر بن حسن بن علي، قاسم بن حسن بن علي، عبدالله بن حسن بن علي، عون بن عبدالله بن جعفر، محمد بن عبدالله بن جعفر، جعفر بن عقيل، عبد الرحمن بن عقيل، عبدالله بن مسلم بن عقيل، عبدالله بن عقيل، محمد بن ابي سعيد بن عقيل. [4] نام ده نفر ديگرنيز نقل شده كه البته يقيني نيست، آنان عبارتند از: ابو بكر بن علي بن ابي طالب، عبيد الله بن عبدالله بن جعفر، محمد بن مسلم بن عقيل، عبدالله بن علي بن ابي طالب، عمر بن علي بن ابي طالب، ابراهيم بن علي بن ابي طالب، عمر بن حسن بن علي، محمد بن عقيل و جعفر بن محمد بن عقيل. [5] .

شهداي ديگر: نام كساني غير از بني هاشم كه در كربلا در ركاب امام حسين «ع » به شهادت رسيدند و توضيح مختصري درباره هر يك، در جاي مناسب هر كدام در اين كتاب (به ترتيب الفبا) آمده است.در اينجا فهرستي از همه آنان را يكجا بر اساس نقل كتاب «انصار الحسين » مي آوريم.

در كتاب ياد شده، دو جدول نام است.يكي نامهايي كه در زيارت ناحيه مقدسه و نيز در منابع ديگري همچون رجال شيخ، يا رجال طبري آمده است.اين جدول كه نام 82 نفر را در بر دارد چنين است: اسلم تركي، انس بن حارث كاهلي، انيس بن معقل اصبحي، ام وهب، برير بن خضير، بشير بن عمر حضرمي، جابر بن حارث سلماني، جبلة بن علي شيباني، جنادة بن حارث انصاري، جندب بن حجير خولاني، جون مولي ابو ذر غفاري، جوين بن مالك ضبعي، حبيب بن مظاهر، حجاج بن مسروق، حر بن يزيد رياحي، حلاس بن عمرو راسبي، حنظلة بن اسعد شبامي، خالد بن عمرو بن خالد، زاهر مولي عمرو بن حمق خزاعي، زهير بن بشر خثعمي، زهير بن قين بجلي، زيد بن معقل جعفي، سالم مولي بني المدينة كلبي، سالم مولي عامر بن مسلم عبدي، سعد بن حنظله تميمي، سعد بن عبدالله، سعيد بن عبدالله، سوار بن منعم بن حابس، سويد بن عمرو خثعمي، سيف بن حارث بن سريع جابري، سيف بن مالك عبدي، حبيب بن عبدالله نهشلي، شوذب مولي شاكر، ضرغامة بن مالك، عابس بن ابي شبيب شاكري، عامر بن حسان بن شريح، عامر بن مسلم، عبد الرحمان بن عبد الرحمان بن عبدالله ارحبي، عبد الرحمان بن عبد ربه انصاري، عبد الرحمان بن عبدالله بن يزيد عبدي، عبيد الله بن يزيد عبدي، عمران بن كعب، عمار بن ابي سلامه، عمار بن حسان، عمرو بن جناده، عمر بن جندب، عمرو بن خالد ازدي، عمر بن خالد صيداوي، عمرو بن عبدالله جندعي، عمرو بن ضبيعه، عمرو بن قرضه، عمر بن قرضه، عمر بن عبدالله ابو ثمامه صائدي، عمرو بن مطاع، عمير بن عبدالله مذحجي، قارب مولي الحسين «ع »، قاسط بن زهير، قاسم بن حبيب، قرة بن ابي قره غفاري، قعنب بن عمر، كردوس بن زهير، كنانة بن عتيق، مالك بن عبد بن سريع، مجمع بن عبدالله عائذي، مسعود بن حجاج و پسرش، مسلم بن عوسجه، مسلم بن كثير، منجح مولي الحسين «ع »، نافع بن هلال، نعمان بن عمرو، نعيم بن عجلان، وهب بن عبدالله، يحيي بن سليم، يزيد بن حصين همداني، يزيد بن زياد كندي، يزيد بن نبيط.

جدول دوم، اسامي كساني است كه در منابع متاخرتري مانند زيارت رجبيه، «مناقب » ابن شهرآشوب، «مثير الاحزان » يا «لهوف » آمده است كه عبارتند از: (29 نفر) ابراهيم بن حصين، ابو عمرو نهشلي، حماد بن حماد، حنظلة بن عمرو شيباني، رميث بن عمرو، زائد بن مهاجر، زهير بن سائب، زهير بن سليمان، زهير بن سليم ازدي، سلمان بن مضارب، سليمان بن سليمان ازدي، سليمان بن عون، سليمان بن كثير، عامر بن جليده (يا: خليده)، عامر بن مالك، عبد الرحمان بن يزيد، عثمان بن فروه، عمر بن كناد، عبدالله بن ابي بكر، عبدالله بن عروه، غيلان بن عبد الرحمان، قاسم بن حارث، قيس بن عبدالله، مالك بن دودان، مسلم بن كناد، مسلم مولي عامر بن مسلم، منيع بن زياد، نعمان بن عمرو، يزيد بن مهاجر جعفي.

از نظر سن و سال، تعدادي از اين شهدا جوان بودند.نام اين جوانان شهيد در ركاب حسين «ع » از بني هاشم و ديگران اينهاست: علي اكبر، عباس بن علي، قاسم، عون بن علي، عبدالله بن مسلم، عون و محمد (پسران زينب كبري)، وهب، عمرو بن قرظه، بكير بن حر، عبدالله بن عمير، نافع بن هلال، سيف بن حارث، اسلم، عمرو بن جناده، مالك بن عبد و... .

ستايش عظيمي را كه سيد الشهدا «ع » شب عاشورا از ياران خويش كرد، نام آنان را جاويدان و مقامشان را جلوه گر ساخت.آنجا كه فرمود: من اصحابي شايسته تر و بهتر از ياران خود نمي شناسم «فاني لا اعلم اصحابا اولي و لا خيرا من اصحابي و لا اهل بيت ابر و لااوصل من اهل بيتي، فجزاكم الله عني جميعا خيرا». [6] در زيارت ناحيه مقدسه هم امام زمان «ع » به آنان اينگونه سلام داده است: «السلام عليكم يا خير انصار...».

در توصيف آن شير مردان عارف، بسيار سخن مي توان گفت.از زبان دشمن هم مي توان حقايق را شناخت.به مردي كه روز عاشورا همراه عمر سعد در كربلا شركت داشته، گفتند: واي بر تو!آيا ذريه رسول خدا «ص » را كشتيد؟گفت:... اگر تو شاهد چيزي بودي كه ما ديديم، تو هم همچون ما مي كردي.گروهي بر ما تاختند كه دستهاشان بر قبضه شمشيرها بود، همچون شيران خشمگين، سواران را از چپ و راست درهم مي نورديدندو خويش را به كام مرگ مي افكندند. نه امان مي پذيرفتند، نه علاقه به مال داشتند و نه چيزي مي توانست مانع ورودشان بر بركه هاي مرگ گردد!اگر اندكي از آنان دست بر مي داشتيم، جان همه سپاه را مي گرفتند.اي بي مادر، پس مي خواستي چه كنيم؟!... [7] براي آشنايي با برخي فضايل آنان، كه حواريين امام حسين «ع » بودند، رجوع كنيد به «منتخب التواريخ »، ص 245 تا 255 كه بيست و شش فضيلت براي آنان بر شمرده است، از جمله:

رضايت از خدا، با وفاترين اصحاب، ثبت بودن نامشان در لوح محفوظ، برتر بودن مقامشان از همه شهدا، همت والا با عده كم، توفيق باز گشت به دنيا در عصر رجعت، معروف بودنشان در آسمانها، شوق شهادت در ركاب امام حسين «ع »، ياران واقعي دين خدا، وارستگي و زهد و عبادت، دفن در سرزمين مقدس كربلا و....همين فضيلتهاست كه آنان را محبوب دلها ساخته و در دنيا و آخرت، مورد غبطه جهانيانند.قبر شهداي كربلاهمه يكجا در حرم سيد الشهدا «ع » است.



در راه دوست كشته شدن آرزوي ماست

دشمن اگر چه تشنه به خون گلوي ماست



گرديم دور يار، چو پروانه گرد شمع

چون سوختن در آتش عشق آرزوي ماست



از جان گذشته ايم و به جانان رسيده ايم

در راه وصل، اين تن خاكي عدوي ماست



خاموش گشته ايم و فراموش كي شويم

بس اين قدر كه در همه جا گفتگوي ماست



ما را طواف كعبه بجز دور يار نيست

كز هر طرف رويم، خدا روبروي ماست




پاورقي

[1] از جمله در سفينة البحار، ج 2، ص 11.

[2] ر.ک: انصار الحسين، الدوافع الذاتية لانصار الحسين، ابصار العين في انصار الحسين، فرسان الهيجاء، عنصر شجاعت، اسوه‏هاي جاويد، مقاتل الطالبيين، موسوعة المصطفي و العترة، ج 6، ص 201 و... .

[3] جزوه‏ «تشکيلات توحيدي عاشورا»، فاطمي پناه، ص 23.

[4] انصار الحسين، محمد مهدي شمس الدين، ص 111.

[5] همان، ص 117، درباره شهداي عاشورا، از جمله ر.ک: مجله‏ «تراثنا»، شماره 2، مقاله‏ «تسمية من قتل ‏مع الحسين‏».

[6] مقتل خوارزمي، ج 1، ص 246، لهوف، ص 79.

[7] شرح نهج البلاغه، ابن ابي الحديد، ج 3، ص 263.