محلي كه امام حسين «ع » پس از رسيدن به سرزمين كربلا در آن سرزمين فرود آمد و خيمه زد. منطقه از آب فاصله داشت و با يك سلسله تپه ها كه از شمال شرقي تا جنوب و غرب كشيده مي شد محاصره شده بود.مجموعه اين منطقه، يك نيم دايره تشكيل مي داد و اهل بيت در همين محل استقرار يافته بودند.از ميدان درگيري و نيروهاي دشمن فاصله داشت.در جايي بود كه تيرهاي اردوي دشمن به آنجا نرسد.ولي سپاه انبوه كوفه، محل را محاصره كردند. [1] خيمه حضرت زينب را پشت خيمه امام حسين نصب كردند و خيام جوانان بني هاشم اطراف خيام زنان و اطفال بود. [2] .

خيمه هاي افراشته، برخي محل اسكان نفرات بود و برخي خيمه آب و آذوقه و امكانات.خيمه هاي اصحاب، جدا از خيمه اهل بيت و بني هاشم بود.آرايش خيمه هاحالت نعل اسبي داشت، بگونه اي كه جمع و جور بود، نه متشتت و پراكنده، تا قابل حفاظت بيشتري باشد.در پشت اين خيمه ها خندق حفر شده بود تا از آن سمت، مورد تهاجم قرار نگيرند.برخي از خيمه ها هم مخصوص سلاح يا نظافت بود.صبح عاشورا ياران امام به خيمه نظافت مي رفتند و خود را تميز مي كردند.در مقابل همين خيمه بود كه برير بن خضير با عبد الرحمن بن عبد ربه از خوشحالي و شوق شهادت شوخي مي كردند. [3] كيفيت خيمه هاي حسيني در روز عاشورا از اين قرار بوده است:

1-خيمه فرماندهي

2-خيمه امدادگران (اورژانس)

3-خيمه سقاخانه و آبرساني

4-خيمه شهدا

5-خيمه انبار

6-خيمه نظافت و پاكيزگي

7-خيمه سنگري (فقط بعنوان سنگر استفاده مي شده است)

8-خيمه حضرت سجاد «ع »

9-خيمه هاي ياران

10-خيمه هاي بني هاشم

11-خيمه هاي خانوادگي (زنها، بچه ها)

12-خيمه حضرت زينب «ع ». [4] پس از شهادت امام حسين «ع » دشمن به خيام حمله آورد و آنها را غارت كرد و به آتش كشيد.پيكر شهداي عاشورا، از ميدان رزم به مقابل خيمه گاه آورده مي شد.

«... آنچه اكنون در كربلا، در جنوب غربي حرم حسيني به نام خيمه گاه (مخيم) موجود است و زائران آنجا را زيارت كرده و به آن تبرك مي جويند، در زمانهاي قديم نبوده است و بعدها در محل خيمه گاه امام حسين «ع » بنايي ساخته شد تا نشاني از آن مكان باشد.بناي فعلي ساختمان و قبه خيمه گاه، ساخته «مدحت پاشا» براي پذيرايي ناصر الدين شاه و درباريان او بوده و به قولي هم «عبدالمؤمن دده » آن را ساخته است.» [5] .

خيمه گاه امروز، محوطه اي است كه اطراف آن حجره مانند است و در وسط محوطه بنايي نمادين است كه از جلو، حالت تنظيم خيمه ها را ميرساند و داخل آن جايگاه خيمه ي امام حسين و محراب آن حضرت و خيمه ي امام سجاد است و چاهي به نام «بئر العباس» در همين مكان است و به زير ساختمان منتهي مي شود و زير زمين آن آب دارد. در گوشه اي از صحن اين خيمه گاه، خيمه گاه حضرت قاسم قرار دارد.