بازگشت

منظور از دوازده ماه در اين آيه، چيست؟


بدان كه، آنچه مذكور شد ظاهر آيه ي شريفه است، لكن از آنجا كه قرآن را بطون است و آن در نزد پيغمبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم و اوصياي او مي باشد، شهور در اين آيه ي شريفه را به ائمه ي اثني عشر - صلوات الله عليهم - تفسير كرده اند و اين معني مناسب سوق آيه است كه مي فرمايد:

عده ي شهور در كتاب الله - كه ظاهرا لوح محفوظ باشد - دوازده است و اين حكم از روز خلق آسمان ها بوده است.

بر دوازده بودن شهور، ثمره ي شرعيه مترتب نمي شود و بر فرض ثبوت، محتاج اين تأكيدات نبود و همچنين حرام بودن شهور اربعه را دين قيم شمردن را ياد مي دهد كه مراد في الواقع اين معني ظاهري نيست، اگر چه آن هم مراد است.

و بالجمله، امام محمد باقر عليه السلام در تأويل آيه، شهور را به ائمه عليهم السلام تفسير فرموده اند. [1] .

از ابن عباس روايت شده كه گويد: از رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم شنيدم كه مي فرمود:

«معاشر المسلمين! اعلموا أن لله بابا من دخلها أمن من النار و من الفزع الأكبر»؛

جماعت مسلمانان! بدانيد كه خدا را دري است كه هر كس از آن وارد شود از


آتش جهنم و فزع اكبر در امان است.

در اين هنگام ابو سعيد خدري برخاست و عرض كرد: آن باب كدام است يا رسول الله! به ما نشان بده؟

فرمود: آن علي بن ابي طالب، سيد الوصيين، اميرالمؤمنين عليه السلام [، برادر رسول رب العالمين، و خليفه و جانشين او بر همه ي مردم] است.

آنگاه فرمود:

«... معاشر الناس! من أحب أن يستمسك بالعروة الوثقي التي لا انفصام لها فليستمسك بولاية علي بن أبي طالب»؛

اي گروه مردم! هر كه بخواهد به عروة الوثقي الهي كه هرگز گسسته نمي شود چنگ بزند، پس به ولايت علي عليه السلام چنگ بزند كه ولايت او، ولايت من است و طاعت او، طاعت من است.

اي گروه مردم! هر كه مي خواهد حجت خدا را بعد از من بشناسد، پس علي عليه السلام را بشناسد.

آنگاه جابر برخاست و عرض كرد: «[يا رسول الله!] ما عدة الأئمة؟»؛ [اي رسول خدا!] ائمه ي بعد از تو چند نفرند؟

حضرت فرمود:

«سألتني يرحمك الله عن الاسلام بأجمعه»؛

خدا تو را رحمت كند از تمام اسلام سؤال كردي.

«عدتهم عدة الشهور، و هي [عندالله] اثنا عشر شهرا في كتاب الله، يوم خلق السماوات والأرض...»؛

شماره ي ايشان، شماره ي ماه هاي دوازده گانه در كتاب الله است و شماره ايشان شماره ي چشمه هايي است كه براي موسي عليه السلام در زماني كه عصا را بر سنگ زد شكافته شد كه: (فانفجرت ممنه اثنتا عشرة عينا) [2] .

و عدد ايشان، عدد نقباي بني اسرائيل است كه: (و بعثنا منهم اثني


عشر نقيبا) [3] ائمه عليهم السلام نيز دوازده نقيبند، اول ايشان علي بن ابي طالب عليهماالسلام و آخر ايشان قائم عليه السلام است. [4] .

شيخ صدوق رحمه الله به سند خود از ابن عباس روايت كرده كه گويد: پيغمبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:

قسم به خداوند كه مرا به رسالت به سوي خلق فرستاد و مرا از ميان همه ي خلق برگزيد! وصي من، افضل اوصيا است و حجت خدا و خليفه او بر خلق اوست و امامان هدايت كنندگان بعد از من، از اولاد او مي باشند.

«بهم يحبس الله العذاب عن أهل الأرض، و بهم يمسك السماء أن تقطع علي الأرض الا باذنه، و بهم يمسك الجبال أن تميد بهم، و بهم يسقي خلقه الغيث، و بهم يخرج النبات»؛

به جهت ايشان خدا عذاب را از اهل زمين نگاه مي دارد، و به واسطه ي ايشان آسمان را نگاه مي دارد كه بر زمين نيفتد، و به جهت ايشان كوه ها را حفظ مي نمايد، و به واسطه ي ايشان به خلق باران مي دهد و گياه از زمين مي رويد.

و ايشانند «أولياء الله [حقا] و خلفائي [صدقا]، عدتهم عدة الشهور و هي اثنا عشر شهرا...»؛

شماره ي ايشان به شماره ي ماه هاست و عدد ايشان به عدد نقباي موسي عليه السلام.

آنگاه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم اين آيه را خواند كه: (و السماء ذات البروج). [5] .

سپس فرمود:

اي پسر عباس! آيا خدا به آسمان ذات البروج قسم خورده و اين آسمان و بروج را مي خواهد؟

گفت: يا رسول الله! پس خداوند چه چيز را خواسته؟

فرمود:


منظور از «آسمان» منم، و منظور از «بروج» ائمه عليهم السلام بعد از من مي باشند كه اول ايشان علي بن ابي طالب عليه السلام و آخر ايشان مهدي عليه السلام است. [6] .


پاورقي

[1] تفسير البرهان: 412/3 ح 4.

[2] سوره‏ي بقره: آيه‏ي 60.

[3] سوره‏ي مائده: آيه‏ي 12.

[4] بحارالانوار: 263/36 ح 84، با اندکي تفاوت.

[5] سوره‏ي بروج: آيه‏ي 1.

[6] الاختصاص: 218، بحارالانوار: 370/36 ح 234، تفسير البرهان: 445/4 ح 1.