ظاهر آيه ي شريفه، بيان لزوم يا رجحان احسان و نيكي به والدين است و بيان وجه استحقاق ايشان به احسان است، به جهت آن كه متحمل مشاق عظيمه مي شوند؛ زيرا كه مادر، او را با اكراه حمل مي كرد به جهت تعبي كه به او مي رسد و از روي اكراه وضع مي كند به واسطه ي مشقتي كه به او مي رسد و تعبي كه در مدت حمل و رضاع - كه مدت سي ماه است لااقل - به او مي رسد.

و حكم به لزوم، يا رجحان احسان به والدين از احكام مقرره ي شرعيه مي باشد كه در كتاب و سنت مكرر به آن امر شده، بلكه به لزوم شكر ايشان و شكر هر منعمي عقل حاكم مي باشد.

و معلوم است كه انعام والدين به فرزند، انعامي عظيم است؛ زيرا كه اولا واسطه ي وجود او شده اند.

و ثانيا، در زماني كه او را تميزي نبود و نفع و ضرر خود را نمي فهميد، او را از مكاره محافظت كردند، از خود واگرفته به او خورانيدند و بر خود تنگ گرفته به او وسعت دادند.

و لهذا خداوند جليل شكر ايشان را عظيم و آن را مقرون به شكر خود گردانيده مي فرمايد: (أن اشكر لي و لوالديك). [1] .

و بالجمله، سفارش الهي و تأكيد در احترام و احسان به والدين و مذمت بر مخالفت و اذيت ايشان و حقوق ايشان فوق از حد واحصا است. بلكه در قرآن،


احسان به ايشان را مقرون به توحيد خود گردانيده مي فرمايد:

(و قضي ربك ألا تعبدوا الا اياه و بالوالدين احسانا). [2] .

حكم فرمود خداي تو كه جز او را پرستش نكنيد، و شريكي از براي او قرار ندهيد و حكم كرد به احسان و نيكي به والدين.

و در حديثي وارد شده:

«يفعل البار ما يشاء أن يفعل فلن يدخل النار و يفعل العاق ما يشاء أن يفعل فلن يدخل الجنة»؛

احسان كننده ي به والدين هر چه مي خواهد بكند كه هرگز به هيچ شري داخل جهنم نخواهد شد، و عاق والدين هر عملي كه مي خواهد بكند كه به هيچ عمل خيري، داخل بهشت نمي شود. [3] .

از حضرت صادق عليه السلام روايت شده كه فرمود: مردي نزد حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم آمد، عرض كرد: يا رسول الله! من به جهاد رفتن رغبت دارم و شايقم.

حضرت به او فرمود:

جهاد بكن در راه خدا اگر كشته شوي در راه خداست و اگر زنده باشي روزي داده مي شوي و اگر در آن راه بميري اجر تو با خداست و اگر بر گردي آمرزيده مي شوي، مثل روزي كه از مادر متولد شده باشي.

گفت: يا رسول الله! مرا پدر و مادر پيري است كه به من نظر دارند و دوست ندارند من به سوي جهاد بروم.

حضرت فرمود:

در پيش پدر و مادر خود بمان؛

«فوالذي نفسي بيده! لانسهما بك يوما و ليلة خير من جهاد سنة»؛

قسم به خدايي كه جانم در قبضه ي قدرت اوست! كه انس گرفتن ايشان به تو در


يك شب و يك روز بهتر از جهاد در يك سال است. [4] .