در تاريخ حبيب السير آمده است: يزيد بن معاويه سرهاي مقدس شهدا را در اختيار علي بن الحسين عليه السلام قرار داد، و آن بزرگوار در روز بيستم ماه صفر آن سرها را به بدنهاي پاكشان ملحق نمود و آنگاه عازم مدينه ي طيبه گرديد [1] .

ابوريحان بيروني در آثار الباقيه گفته است: در روز بيستم ماه صفر، سر مقدس حسين عليه السلام به بدن مطهرش بازگردانيده و دفن شد به هنگامي كه اهل بيت امام حسين عليه السلام بعد از بازگشت از شام در روز اربعين جهت زيارت آمده بودند [2] .

سيد ابن طاووس در اقبال مي گويد: چگونه روز بيستم ماه صفر، روز اربعين است در حالي كه حسين صلوات الله عليه روز دهم محرم به شهادت رسيد، بنابراين اربعين، روز نوزدهم ماه صفر بايد باشد [3] .

آنگاه سيد مي گويد: محتمل است ماه محرم سال 61 هم بوده است، يعني 29 روز بوده كه طبعا بيستم ماه صفر، روز اربعين است، و احتمال دارد كه ماه محرم تمام بوده ولي چون امام حسين عليه السلام در پايان روز عاشورا شهيد گرديده لذا روز عاشورا را به حساب نياورده اند.


و در مصباح آمده است: حرم حسين عليه السلام در روز بيستم ماه صفر بهمراه علي بن الحسين به مدينه رسيدند، و شيخ مفيد همين قول را اختيار كرده است، و در غير مصباح آمده است كه ايشان در روز بيستم ماه صفر بعد از مراجعت از شام به كربلا رسيدند [4] .

همانگونه كه در نقلها ذكر شده مشهود است اهل بيت عليهم السلام در همان ساليكه حادثه ي كربلا رخ داد- سال 61 پس از مراجعت از شام و در روز اربعين به كربلا آمدند، و يا اينكه در سنه ي 62 يعني يك سال بعد از شهادت رهسپار كربلا شده اند؛ و ما در اينجا به صورت اختصار عينا آنچه در اين رابطه گفته و يا نوشته شده است ذكر مي كنيم:

قول اول: اهل بيت در همان سال 61 پس از مراجعت از شام و در روز بيستم صفر به كربلا وارد شدند، و اين همان قول صاحب تاريخ حبيب السير است كه قبلا بازگو. كرديم و در الاثار الباقيه ي ابوريحان نيز همين قول آمده و ظاهر عبارت سيد ابن طاووس در الملهوف هم همين مطلب را مي رساند [5] و ابن نما در مثيرالاحزان نيز همين قول را نقل كرده است [6] .

قول دوم: اهل بيت عليهم السلام همان سال در روز بيستم صفر به كربلا و قبل از رفتن به شام از كربلا عبور نمودند و بر مزار شهيدان خود عزاداري كردند و سپهر مؤلف ناسخ التواريخ بر اين قول است. و اين احتمال گرچه بعيد به نظر مي رسد، زيرا در نقلي بدان اشاره نشده است ولي احتمالي است كه ثبوتأ مانعي ندارد و دليلي براي اثبات آن نيست [7] .


قول سوم: آل البيت در سال 62، يعني يك سال بعد و در روز بيستم صفر به كربلا آمده اند. صاحب قمقام زخار مي گويد: مسافت و عادت تشريف فرمائي به حرم حضرت سيدالشهداء عليه السلام در روز اربعين سال 61 هجري به كربلاي معلي مشكل، بلكه خلاف عقل است؛ زيرا امام حسين عليه السلام در روز عاشورا به درجه ي رفيعه ي شهادت نائل آمد و عمر بن سعد يك روز براي دفن كشتگان خود در آنجا توقف و روز يازدهم به جانب كوفه حركت كرد و از كربلاي معلي تا كوفه به خط مستيم تخمينا هشت فرسخ است، و چند روزي هم عبيدالله بن زياد اهل عصمت را در كوفه براي معرفي آنان و كار بزرگي كه صورت گرفته و ارعاب قبايل عرب نگاه داشت تا از يزيد خبر رسيد كه پردگيان حرم را به دمشق اعزام دارد و او هم اسيران را از راه حران و جزيره و حلب به شام فرستاد كه مسافت دوري است و فاصله ي كوفه تا دمشق به خط مستقيم تقريبا صد و هفتاد و پنج فرسخ است و پس از ورود به شام به روايتي تا شش ماه اهل بيت را نگاه داشتند تا آتش شعله ور غضب يزيد خاموش شد و پس از حصول اطمينان از عدم شورش مردم موافقت كرد كه حضرت سجاد با پردگيان حرم به مدينه بازگردد، پس چگونه اينهمه وقايع مي تواند در چهل روز صورت گرفته باشد، قطعأ ورود اهل بيت عليهم السلام به كربلا در سال ديگر بوده است [8] كه سال شصت و دو هجري


باشد و هر كس به نظر تدبر در اين مسأله بينديشد نامه نگار را تصديق خواهد كرد، و جابر بن عبدالله هم در اربعين شصت و دو به زيارت مشرف شده است و شرافت جابر در اين است كه او اولين كسي است از صحابه ي كبار و مخلصين سوگوار كه شد رحال كرده و به اين سعادت نايل آمده است، كفي به فخرأ، و نامه نگار در اين قول منفرد است: مي گويم و مي آيمش از عهده برون! و الله ولي التوفيق [9] .

قول چهارم: احتمال ديگري وجود دارد كه اهل بيت ابتدا به مدينه آمدند و از مدينه عازم كربلا شدند و سر مقدس امام را نيز در اين سفر با خود برده و به بدن مطهر حسين عليه السلام ملحق نموده اند، اما نه در اربعين سال 61 هجري بلكه پس از مراجعت به مدينه به كربلا رفته اند. ابن جوزي از هشام و بعضي ديگر نقل كرده است كه سر مقدس حسين عليه السلام با اسيران به مدينه آورده شد، و سپس به كربلا حمل گرديده است و با بدن مطهر دفن شده است [10] .

و از بعضي از مورخان نقل شده است كه صورت حال جريان اقتضاء مي كند كه اهل بيت در مدتي بيش از چهل روز از زمان شهادت امام حسين عليه السلام به عراق يا به مدينه رفته باشند، و بازگشت آنها به كربلا، ممكن است، ولي روز بيستم صفر نبوده است زيرا جابر بن عبدالله انصاري هم از حجاز آمده بود و رسيدن خبر به حجاز و حركت جابر از آنجا قهرأ زماني بيش از چهل روز را مي طلبد. يا اينكه بايد بگوئيم جابر از مدينه نيامده بود بلكه از كوفه و يا از شهري ديگر عازم كربلا شده بود [11] .