در سده سيزدهم قمري، فرهاد ميرزا فرزند عباس ميرزا و نوه فتحعلي شاه قاجار كه از شاگردان ميرزا عيسي قائم مقام فراهاني «صدر اعظم» به شمار مي آمد؛ در ميانه سال هاي 1304 - 1303 قمري كتاب قَمقام زَخّار و صَمصام بَتّار (درياي ژرف و شمشير برّنده) را نوشت. وي علّت تأليف آن را وجود اختلاف در روايات منقول و ورود تشبيهات و توضيحات شاعران و ذاكران در تاريخ عاشورا بيان كرد. زيرا از نگاه او «اين امور به اندازه اي رواج يافته بود كه شناخت صحيح از سقيم، جز براي عالم خبير و نافذ بصير ممكن نمي باشد».

به همين سبب در صدد تأليف كتابي خالي از حشو و زوايد، در احوال امام حسين عليه السلام از ولادت تا شهادت بر آمد تا آن كه در سال 1293 قمري، به هنگام بازگشت از سفر حج، در درياي سفيد ميان قبرس و رود، طوفاني عظيم، دريا را متلاطم مي سازد. او به امام حسين عليه السلام متوسل مي شود و دوباره نذر مي كند كتاب مقتل را به پايان برساند. از اين رو، مقداري از تربت آن حضرت را بر دريا مي پاشد. در پي آن دريا آرام مي گيرد و با عافيت تمام، به مقصد مي رسد. ولي باز هم گرفتاري هاي مختلف او را از اين كار باز مي دارد تا اين كه در سال 1303 قمري گرد آوري و تصنيف آن را آغاز مي كند. او در اين باره مي نويسد:

خداي داناست كه با قلّت بضاعت و عدم استطاعت، به قدر وسع و طاقت در ترجيح اقوال و تنقيح اخبار كه متون كتب فرق اسلاميه از احاديث صحيحه و تواريخ معتبره، بدان محتوي و منطوي است، اغفالي نرفت و در جمع و ذكر آن اهمالي نيفتاد و از كتب محدّثين و مورّخين كه از سنه يك هزار هجري و بعد از آن به رشته تأليف در آورده اند، درج و نقل نكرديم. [1] .

در سده چهاردهم قمري، مرحوم شيخ عباس قمي، معروف به «محدّث قمي» با همين روش، كتاب نفس المهموم في مصيبة سيّدنا الحسين المظلوم را به زبان عربي تأليف كرد كه البته از كتاب پيشين مهذّب تر و منقّح تر مي نمود.

در سده پانزدهم قمري، به سبب شكل گيري نهضت هاي سياسي و اجتماعي در جهان اسلام، توجّه به نهضت حسيني بيش از پيش گرديد و بازنگري و تحقيق و تحليل حوادث و وقايع مقتل سيّدالشهدا عليه السلام را امري ضروري نمود. از اين رو، كتاب هاي بسياري با برخورداري از روش هاي نوين پژوهشي و زبان و ادبيات نسل كنوني به رشته تحرير كشيده شد كه تا حدودي مي توانست نيازهاي تازه را پاسخگو باشد.