همه مي دانيم كه زندگي فردي و اجتماعي انسان و انسانها، بدون قوانين ارزشمند حياتي، به رستگاري و رشد نخواهد رسيد و عدالت اجتماعي، و برقراري قسط، و مبارزه با انواع كجي ها و انحرافات، به اجراي قوانين متكامل مربوط مي گردد

اگر قانون يا مجموعه ي قوانين حياتي در جامعه ي انسانها اجرا شود، و در تمام جوانب گسترده ي آن تحقق يابد.

- نظم اجتماعي شكل مي گيرد

- حقوق فرد و جامعه رعايت مي شود.

- عدالت اجتماعي تحقق مي يابد و انواع ظلم و تجاوز ريشه كن مي گردد

- زمينه هاي بايسته ي رشد و كمال فراهم مي شود.

- و انسان، و فرد و جامعه در تمام زمينه ها به رشد و تكامل خواهند رسيد


اما چگونه بايد در اجراي انواع قوانين اجتماعي كوشيد؟ و موفق شد؟

با چه روشهائي مي شود قوانين را اجرا كرد؟

برخي از كشورها به سرنيزه و زور و انواع خشونت ها روي آوردند.

برخي ديگر به انواع جريمه ها و تنبيه هاي فكري و بدني انديشيدند.

و بعضي ديگر به زندان و شكنجه و شلاق و اعدام تكيه كردند.

و با پيشرفت جوامع بشري، و رشد ابزار صنعتي و الكترونيكي هم اكنون با انواع وسايل كنترل كننده، هشداردهنده، تلويزيونهاي مداربسته، چشم هاي الكترونيكي، آدم هاي ماشيني، رباطهاي كنترل كننده، سعي دارند تا بر اجراي قوانين نظارت دقيق داشته و متخلف را شناسائي، و سپس با انواع جريمه هاي نقدي و تنبيه هاي روحي و بدني به رعايت قانون وا دارند.

اما در اسلام به روشهاي فرهنگي و تبليغي بيشتر توجه شده است.

به نظارت ملي و دخالت عمومي مردم در كيفيت اجراي قوانين، سفارش شده است و «امر به معروف و نهي از منكر» واجب گرديده تا همه ي مردم بر اجراي قانون الهي نظارت و دخالت و سفارش نمايند.

در زمان رسول خدا صلي الله عليه و آله اگر فردي عمل زشتي را مرتكب مي شد و رسول خدا از او روي برمي گرداند، و جواب سلام او را نمي داد.

- اصحاب پيامبر صلي الله عليه و آله نيز از او روي بر مي گرداندند.

- مردم مدينه، و كوچه و بازار او را پناه نمي دادند و به روي او لبخند نمي زدند

- زن و فرزند آن شخص نيز از پذيرفتن او سرباز مي زدند و مي گفتند


تا رسول خدا را خشنود نسازي به خانه برنگرد.

- و مغازه داري به او جنس نمي فروخت

- و زنان به انتظار نشسته بر سر چاه آب، به او مهلت سيراب شدن نمي دادند

همه از او گريزان بودند، و ترس از نزول بلاهاي آسماني داشتند

از اين رو فرد خاطي يا مجرم جز يك راه در پيش روي خود باز شده نمي ديد و آن، توبه و بازگشت يا اجراي دقيق قوانين الهي، و احترام گذاشتن به مقررات اجتماعي بود

كه ستون حنانه در مسجد رسول خدا صلي الله عليه و آله سمبل همين نظارت ملي مسلمانان است

حضرت اباعبدالله صلي الله عليه و آله نسبت به يكي ديگر از اهداف عاشورا فرمود:

اريد ان آمر بالمعروف و انهي عن المنكر

(در اين قيام عاشوراي خونين اراده كرده ام تا به خوبيها سفارش، و از زشتي ها (منكرات) پرهيز دهم)

امروزه با رشد و پيشرفت تمدنهاي بشري، و كارساز نبودن وسائل كنترل و هشدار دهنده، تمام كشورهاي پيشرفته به اين حقيقت رسيدند كه تنها راه اجراي قوانين اجتماعي «نظارت ملي» است.

با تبليغات گسترده و حساب شده، و استفاده از ابزار آموزش مدرن، و فيلمهاي آموزشي تلاش دارند كه سطح فرهنگ عمومي جامعه را آنقدر به كمال برسانند كه فرد فرد جامعه، هم مجري قانون بوده، و هم بر اجراي قانون نظارت كنند

بدي را معرفي كنند، بشناسند، و جلوي آن را بگيرند، كه بهترين و


پيشرفته ترين، و سالم ترين راه اجراي قوانين است.

گرچه امام حسين عليه السلام در تمام دوران زندگي پربارش همواره امر به معروف و نهي از منكر مي فرمود، و با نامه هاي سياسي خود كاخ شاميان را مي لرزاند اما پس از آغاز قيام عاشورا، تمام حالات و حركات و موضع گيريهاي آن بزرگ ايثارگر جهانيان، الگوي كامل امر به معروف و نهي از منكر بود مانند:

- بيعت نكردن و موضع گيري تند در برابر فرماندار مدينه

- با اعتراض مدينه را ترك كردن و بسوي جمعيت انبوه حجاج در مكه رفتن

- سخنرانيهاي افشاگر در شهر مكه

- از صفوف حجاج سراسر بلاد اسلامي خارج شدن و راه كربلا را در پيش گرفتن

- سخنراني افشاگر با لشگريان حر

- اندرزها و نصيحت هاي مداوم به دشمن

- تسليم نشدن و تداوم استقامت و ايثارگري

- راه شهادت را پيمودن

- در لشگرگاه خونين، در اول وقت نماز خواندن

همه و همه مصداق آشكار امر به معروف و نهي از منكر بود.

و سپس حركت و حالات و موضعگيريهاي اهل بيت امام در شكل ظاهري اسارت، و برداشتن بار سنگين رسالت عاشورا همه جا امر به معروف و نهي از منكر بود مانند:

- سخنرانيهاي كوبنده و افشاگرانه زينب عليهاالسلام


- پاسخهاي دندان شكن زينب به ابن زياد

- افشاگريهاي بين راه از (كوفه تا شام)

- نماز خواندن در خرابه ي شام

- سخنراني زينب عليهاالسلام در مجلس عمومي يزيد

- سخنراني امام سجاد عليه السلام در مسجد بزرگ اموي

كه جنايتكاران كربلا را رسوا كرد

و در همه جا الگوهاي مقاومت و ايثارگري و صبر و ايمان بودند.

در همه جا حجاب خود را حفظ كردند.

در همه جا به دشمن آري نگفتند.

و در دلها، تخم بيداري كاشتند و كاخ دشمن را مصيبت خانه كردند و سرانجام پيروزمندانه به مدينه بازگشتند.

اگر يك ضد ارزش يا رفتار خلافي در جامعه پيدا شد، همه ي افراد جامعه واكنش نشان دهند، تذكر و هشدارهاي لازم را بدهند، با بدكار برخورد نمايند، و همه جا مورد سرزنش قرار دهند، ارزشها به تدريج در جامعه رشد كرده و حاكم مي گردد.

در صورتيكه اگر مردم بي تفاوت باشند

و عكس العملي نشان ندهند، يا بر روي خلاف كار لبخند بزنند.

و در همه جا، همه ي افراد، آن عمل زشت را نكوهش نكنند.

خلاف كار قدرتمند مي شود.

و زشتيها بتدريج در جامعه ي سالم رشد مي كند.

و مسخ ارزشها پديد مي آيد.


كه ديگر بازسازي جامعه، و تغيير ارزشهاي فاسد رواج يافته، ممكن نيست.

حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام هشدار ميدهد كه:

لا تتركوا الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر فيولي عليكم شراركم ثم تدعون فلا يستجاب لكم

(امر به معروف، و نهي از منكر را ترك نكنيد كه بدهاي جامعه اتان بر شما حاكم مي گردند، سپس هر چه دعا مي كنيد به اجابت نخواهد رسيد) [1] .

با توجه به نقش بنيادين نظارت ملي است كه امام حسين عليه السلام زنده نگهداشتن «امر به معروف» را يكي از پيامهاي عاشورا معرفي مي فرمايد، و حاضر مي شود تا خون خود و ياران عاشق حق را در راه زنده نگهداشتن ارزشهاي اسلامي، اهداء فرمايد كه بهنگام ترك مدينه در كنار مرقد پيامبر صلي الله عليه و آله با خداي خود چنين درد دل فرمود:

اللهم اني احب المعروف و انكر المنكر و اسئلك يا ذالجلال و الاكرام بحق القبر و من فيه الا اخترت لي ما هولك رضي و لرسولك رضي.

(بار خداوندا همانا من معروف را دوست و منكر و زشتي را ناپسند مي دارم اي خداي بزررگ و باكرامت، به احترام اين قبر و كسي كه در آن است، آن را براي من بخواهي كه خشنودي تو و پيامبر تو در آن است) [2] .