بازگشت

رقيه چهار ساله در خرابه شام


تنها كسي كه درباره خرابه شام و درگذشت دختر چهار ساله امام حسين، گزارشي كوتاه ارائه كرده است عمادالدين حسن بن علي طبري صاحب كتاب كامل بهايي مي باشد كه وي نيز نامي از دختر متوفي نبرده است، مأخذ يگانه و اصلي عمادالدين طبري نيز كتاب حاويه در مثالب معاويه، از آثار قاسم بن محمّد بن احمد مأموفي از علماي سني است. [1] به جز منبع مزبور، در هيچ كدام از منابع معتبر و كهن، ذكري از حكايت دختري خردسال كه با ديدن سر بريده پدرش جان سپرد، به ميان نيامده است.

صاحب كتاب منتهي الآمال، شيخ عباس قمي نيز در كتاب خود (ج 1، ص 437)، داستان رقيه را از همين كتاب (كامل بهايي) برگرفته و نقل كرده است. سيد ابن طاووس نيز در كتاب الملهوف، گزارشي ديگرگونه و متفاوت آن هم به نام سكينه (نه رقيه) در خرابه شام نقل كرده و علاوه بر اين بجاي سر بريده امام حسين، ديدن پيراهن پاره آن حضرت را علت وفات سكينه دانسته است.


پاورقي

[1] ر.ک: طبري، عمادالدين حسن بن علي، کامل بهايي، قم، 1376، بي‏نا، جزء دوم، ص 179. لازم به توضيح است که در مقاتل و تواريخ مهم و مطرح عاشورايي از قبيل الارشاد (شيخ مفيد)، مناقب آل ابي‏طالب (ابن شهر آشوب)، اعلام الوري (طبرسي)، نسب قريش، انساب الاشراف، تذکرة الخواص و... مورخان و مقتل‏نويسان فقط از دو دختر امام حسين به نام فاطمه و سکينه ياد کرده‏اند و در هيچ يک از منابع اوليه، نامي از رقيه (فاطمه صغري) موجود نيست و در منابع متأخر از قبيل نفس المهموم (ص 416 - 415) معالي السبطين (ج 2، ص 170)، منتهي الآمال (ج 1، ص 807) و... اين واقعه بيان شده است. پاره‏اي از محققين با اشاره به اشعار حضرت زينب و اشاره به نام رقيه در آن (بحارالانوار، ج 45، ص 115) و نيز سخن امام حسين هنگام مواجهه با شمر و بردن نام رقيه، وي را شخصيتي حقيقي و تاريخي مي‏دانند.