پاسخ: براي روشن شدن پاسخِ پرسش فوق، بايد به چند نكته توجه كرد:

اولاً: موقعيت دوران امام حسن مجتبي (عليه السلام) را نمي توان با موقعيت دوران امام حسين (عليه السلام) يك سان دانست. همانگونه كه پيشتر اشاره شد، اگر امام مجتبي (عليه السلام) هم در دوران امام حسين (عليه السلام) و يزيد، به سر مي برد، بي ترديد همچون او عمل مي كرد؛ چنانكه امام حسين (عليه السلام) نيز در دوران امام مجتبي (عليه السلام) به بيعت تحميلي با معاويه تن داد و حدود ده سال خلافت معاويه را تحمّل كرد.

ثانياً: عمل كرد معاويه پس از انعقاد صلح تحميلي، موجب بيداري مؤمنان شد؛ زيرا در پرتو صلح تحميلي، چهره واقعي و پنهان بني اميه افشا شد. گرچه خواص جامعه، از ماهيّت معاويه و پيروانش آگاه بودند و به ياد داشتند كه پس از روي كار آمدن عثمان، ابوسفيان، (پدر معاويه) بر بالاي قبر حمزه سيدالشهدا (عليه السلام) حاضر شد و لگد بر آن كوبيد


و گفت: «يا حَمْزَةَ إِنَّ اْلأَمْرَ الَّذِي كُنْتَ تُقاتِلُنا عَلَيهِ بِاْلأَمْسِ، قَدْ مَلكْناهُ الْيَوم، وَ كُنّا أَحَقّ بِهِ مِنْ تَيم وَ عَدِيّ...»؛ «اي حمزه، ما وارث حكومت همان ديني شديم كه جهت موفقيت آن با ما مي جنگيديد، ديروز با جنگ قدرت آن را از دست ما خارج ساختيد، ليكن امروز بار ديگر برشما پيروز شديم و قدرت شما را نابود كرديم...» [1] .

معاويه كه ظاهر فريبنده اي داشت، به گونه اي عمل مي كرد كه باعث رسوايي خود و اطرافيان نشود و چهره خود را فاش نسازد، ليكن يزيد اهل رعايت نبود و حفظ ظاهر نمي كرد و حتي دستورالعمل معاويه را ناديده مي گرفت، تا آنجا كه معاويه از يزيد خواست چنانچه برحسين (عليه السلام) پيروز گشت، وي را به خاطر قرابتي كه با رسول خدا (صلي الله عليه وآله)دارد، به قتل نرساند؛ «يا يَزِيد إِنَّكَ إنْ تَظْفَرْ بِالْحُسَين فَلا تَقْتُلْه، وَاذْكُرْ فِيهِ الْقَرابَةَ مِن رَسُولُ اللهِ». [2] اما يزيد به اين توصيه پدرش عمل نكرد.

بنابراين، براي امام حسين (عليه السلام) راهي جز دست يازيدن به قيام خونين وجود نداشت و اين تنها راهي بود كه مي توانست تقابل ميان حق و باطل را آشكارتر و شعله ورتر سازد و اهل باطل و سردمداران آن را به سقوط نزديك تر كند.