مسجد حنّانه در جايگاه ستوني از گچ و آجر كه «عَلَم» ناميده مي شد، احداث شده است و تاريخ بناي اين مسجد در دست نيست. اميرالمؤمنين (عليه السلام) در دوران خلافت، در دل شب ها، كنار آن نماز مي خواند. اين عَلَم در زمان هاي پس از عاشورا نيز باقي بوده

است. نوشته اند: هنگامي كه جسد مطهر اميرالمؤمنين (عليه السلام) را در دل شب مخفيانه و غريبانه تشييع مي كردند، از كنار ديوار آن مسجد عبور دادند، ديوار آن مسجد به نشانه احترام به انحناء گراييد، به همين جهت آن را حنّانه خواندند و بر همين اساس خواندنِ دو ركعت نماز در آن مسجد وارد شده است.

در برخي از كتب مربوط به تاريخ كربلا آمده است: شب دوازدهم، اسراي كربلا را به طور موقّت در كنار مسجد حنّانه جاي دادند و سر مطّهر سالار شهيدان را در ميان اين مسجد نهادند تا فردا [روز دوازدهم] با برنامه خاصّي، اسرا را وارد شهر نمايند و از اين رو در آنجا زيارت امام حسين (عليه السلام) وارد است. [1] و قابل ذكر است كه برخي از صاحب نظران روز ورود اسرا به كوفه را سيزدهم محرّم مي دانند.

روز دوازدهم روز ورود اسراي كربلا به رهبري زينب كبري به كوفه است. از عجايب روزگار است كه زينب (عليها السلام) روزي در كوفه به عنوان دختر خليفة المسلمين و همچنين بزرگ ترين بانوي اسلام، كرسيِ تدريس تفسير قرآن براي زنان اداره مي كند و روزي نيز رهبري كاروان اسيران را [2] به عهده مي گيرد، با وضعيتي آشفته و داغدار، در


حالي كه مادر دو شهيد، خواهر هفت شهيد، عمه چند شهيد و خاله برخي از شهداست. [3] .

در آستانه شهادت امير مؤمنان (عليه السلام)، در 21 ماه مبارك رمضان سال چهل هجري، كه لحظاتي به ارتحال خورشيد ولايت مانده بود، هنگام خداحافظي با پدر، زينب از پدر پرسيد: امّ ايمن به من گفته است كه پيامبر (صلي الله عليه وآله) فرمود: حسينِ مرا در كربلا خواهند كشت.

آيا اين سخن صحّت دارد؟ امير مؤمنان (عليه السلام) فرمود: «الْحَدِيثُ ما حَدَّثَتْكِ اُمُّ اَيْمَن...»؛ «آنچه كه امّ اَيمن به تو گفته، صحيح است.» (وافزود:) مي بينم تو و جمعي از اهل بيت به عنوان اسير وارد كوفه مي شويد، در حالي كه شما را خارجي مي نامند. مردم شادمانند و شهر را آذين بسته اند! (سپس فرمود:) هنگامي كه رسول خدا (صلي الله عليه وآله) خبر شهادت حسين در كربلا را به ما دادند، افزودند: ابليس با مسرّت خاصي فرزندان و دستياران خود را جمع كرده، مي گويد: من قصاص خود را از فرزند آدم گرفتم. [4] .