شمول و ابعاد و جامعيت حادثه ي عاشورا موجب شده است كه شعرا هر يك از ديدگاهي خاص به آن بنگردند. گروهي از صوفيه و عارفان، جنبه ي عرفاني آن را به نظم كشيده و بعضي از آنان در اين شيوه آثار گرانبهايي به وجود آورده اند. گروهي ديگر به جنبه هاي سياسي و انگيزه هاي اجتماعي اخلاقي آن پرداخته اند و لكين اكثر شعرا به ويژه در قرون اخير بعد بكايي آنرا مطمح نظر قرار داده اند.

نگارنده ي اصرار دارد كه بايد شاعر و يا مداح مسلمان همه ي جوانب اين مكتب آموزنده را در نظر داشته باشد و تنها به جنبه هاي بكايي آن اكتفا نكند. اشك شيعه بايد سيلي خروشان باشد كه بنياد دشمنان دين و انسانيت را نابود سازد. مگر اشكي كه از


خشم مظلوم سرچشمه مي گيرد براي ظالم از هر سلاحي خطرناكتر نيست؟

گريه ي ما بر حسين بن علي عليه السلام و يارانش گريستن بر فضليت و شجاعت و انسانيت است كه مورد ستم قرار گرفته است. دشمني ما با قاتلان آنان، دشمني با ستم و بيداد و فساد است و نيز بايد توجه داشت كه گريه اي كه خشم را بر مي انگيزد. با گريه اي كه خشم را فرومي نشاند و گريه اي كه آرام مي كند با گريه اي كه انفجار مي آفريند يكسان نيست.

هنگامي كه عبيدالله در بصره استقرار يافت و عمر سعد، امير كوفه شد، زنان كوفه نخست بر شهادت امام حسين عليه السلام سخت گريستند، و سپس تهاجم كرده و كسي را كه دست به خون فرزند رسول خدا صلي الله عليه و آله آلوده بود از كوفه بيرون كرده و گفتند ما نه به بني اميه و نه به پسر مرجانه نياز داريم. [1] .

نگارنده ي ادب الطف در مقدمه مي گويد: در هر جاي دنيا كه نبرد و طغيان عليه ظلم و ستم صورت گيرد از جهتي رنگ نهضت حسيني دارد.

به هر حال عاشوراي حسيني براي هميشه مكتبي پوياست كه به انسانها كرامت مي بخشد و آنها را بر ضد هر طغياني بر مي انگيزاند. پيروان مكتب عاشورا عملا بايد از ديگران متمايز باشند. برداشتها از چنين حادثه بزرگ و افتخارآميزي نبايد به انحراف گرايد تا جايي كه جنبه ي آموزشي خود را از دست بدهد. وظيفه ي اهل منبر و شاعر و مداح سنگين است.

نگارنده از همان دوران جواني آرزومند بود كه كنگره ها و سمينارها براي توجيه و تعليم روح نهضت حسيني تشكيل گردد و صاحبنظران و دانشمندان به ديگران آموزش و آگاهي دهند. زيرا اگر مردم موجبات قيام حسيني و حقيقت آن را دريابند قطعا اخلاق اجتماعي دگرگون و ارزش فضيلتها در جامعه بهتر شناخته خواهد شد.


مرحوم علامه ي شهيد مرتضي مطهري (ره) در اين راه قدمهاي مؤثري برداشت. دريغا كه آن ستاره ي درخشان زود به افول گراييد و به كاروان عاشورا پيوست. او اين مهم را به عهده ي ديگران گذاشت تا اين راه را همواره دنبال كنند. هم اكنون كه از همه ي جوانب فتنه و فساد، چنگ و دندان مي نمايد راه و روش حسيني است كه مي تواند موجب بقاي حرمت و كيان مسلمانان قرار گيرد.