نـقـش مـردم در سـاخـت و مـعـمـاري نـظـام بـا حـقـوقـي از قبيل:

الف) حق گزينش مذهب:

(لا اكراهَ فِي الدّين، قَد تَبَيَّنَ الرّشدُ مِنَ الغَيّ) (بقره 256)

(انّا هَدَيْناهُ السَّبيلَ اِمّا شاكراً و اِمّا كفوراً) (انسان 3)

مـا راه و رسـم زنـدگي و حركت را به انسان نشان داديم و او را به راه آورديم خواه شرط سپاس را به جا آورد يا حق پوشي كرده و ناسپاسي نمايد)

(فـَبـَشِّر عـِباد الَّذين يَستَمِعُونَ القَوْلَ فَيَتَّبِعونَ اَحْسَنَهُ،اولئك الَّذين هَديهم اللّه و اولئك هم اولوا الالباب)(زمر 16، 17 و 18)

پيامبر بندگان ويژه ام، كساني كه از سر عقل و اراده رابطه بندگي و پرسشگري با مـن بـرقـرار كـرده انـد را مـژده بـده؛ يـعـنـي آنـكـه بـه استقبال از آراء و افكار و ايده شتافته و آنها را مي شنوند و پس از گزينش، برترين ها را پيروي مي كنند. اينان ره يافتگان و هم اينان خردمندانند. [1]

ب) حق گزينش فرم و شكل نظام

ديـن اسلام گر چه مردم را نسبت به ارزشهايي راهنمايي نموده است، اما گزينش روشها و پذيرش شكلها را به عهده عقل جمعي و عرف همگاني گذارده است.

امـام خـمـيـنـي (ره) مـي گـويـد:(از حقوق اوليه هر ملتي است كه بايد سرنوشت و تعيين شكل و نوع حكومت را در دست داشته باشد.)

بـه همين جهت براي تعيين جمهوري اسلامي در فروردين 58 رفراندوم گذاشته شد و پس از قبولي 2 / 98 شكل نظام انقلاب اسلامي ايران به جمهوري اسلامي ايران تثبيت شد.

ج) حق گزينش ميثاق ملي و قانون اساسي

ديـن در وهـله اول، شـريـعـتـي اسـت كـه بـسـتـر حـركـت و حيات مردم را ترسيم و تعيين مي كـنـد. اگـر ديـن بخواهد در گردونه نظام برگزيده مردم،به عينيت برسد و بقاء داشته باشد نيازمند مكانيسم و سيستمي است كه اين همان قانون اساسي است.

در مـقـدمـه قـانـون اسـاسـي آمـده:(قانون اساسي تضمين گر هرگونه استبداد فكري و اجـتـمـاعـي و انـحـصـار اقـتـصـادي مـي باشد و در گسستن از سيستم استيلائي، در سپردن سرنوشت مردم به دست خودشان تلاش مي كند.) [2] .