مطالعه آيات و روايات بيانگر اين است كه مرحله ديگري در تفكيك مجدّد افراد و گروه ها وجود دارد كه از آن تعبير به (خودي و غير خودي سياسي) مي شود.

در ايـن مـرحـله، افـراد و گـروه هـا بـا تـوجـه بـه مـوضـع گيري هاي سياسي شان به (خـودي و غـير خودي) تقسيم مي شوند. كساني كه ملاك ها و معيارهاي سياسي بيان شده از سـوي مـكـتـب را رعـايـت نـمـايـنـد، (خـودي) و در غير اين صورت غير خودي محسوب مي گردند.

در ايـن مـرحـله، غـيـر خـودي هـا بـرخـلاف مـرحـله نـخـست كه غير مسلمانان اعمّ از مشركان و اهـل كـتـاب بـودنـد، نـوعـا مسلماناني هستند كه برخلاف مكتب، گام هاي سياسي و موضع گيري هاي غير مكتبي دارند؛ و اين در حالي است كه آنان مصرّ بر مكتبي جلوه دادن خود نيز هستند. از اين رو، آنان به دليل تناقض ظاهر و باطن شان در اصطلاح، (منافق) خوانده مي شوند.

و يحلفون باللّه انّهم لمنكم و ما هم منكم (توبه / 56)

سوگند ياد مي كنند كه از شمايند (خودي اند) در حالي كه از شما نيستند (غير خودي اند).

در اينجا دو بحث تبري و تولي بسيار مهم اند كه به تبيين آنها مي پردازيم: