دو مسئله ي شرعي را كه مي تواند براي مداحان و روضه خوانان محترم بسيار مفيد باشد و پس از استفتا از مرحوم آيت الله سيد محمد رضا گلپايگاني به صورت پرسش و پاسخ، انتشار يافته است، در اينجا نقل مي كنيم؛ به اميد اينكه اهميت و حساس بودن آن براي همگان بويژه براي دوستداران اباعبدالله الحسين عليه السلام و ذاكران بزرگوار حماسه ي عاشورا، هر چه بيشتر روشن شود. استفتا كننده پرسش خويش را چنين مطرح كرده است:

بنده با اينكه از معلومات عربي بهره اي ندارم، چون به حضرت اباعبدالله الحسين عليه السلام علاقه ي شديدي دارم، مرثيه و مصيبتي مي خوانم و نمي دانم راست يا دروغ است؛ روزه ام در ماه مبارك رمضان با اين وضع، چگونه است؟

و آيت الله گلپايگاني در جواب مي نويسد:

مرثيه و مصيبت، در صورتي كه مشكوك باشد، نسبت دادن آن به امام عليه السلام جايز نيست و موجب بطلان روزه است؛ مگر آنكه نسبت، به كتابي، كه در آن نوشته شده است، بدهيد. [1] .

و استفتاء كننده ي ديگري نيز مسئله را چنين مطرح ساخته و پرسيده است:

روضه خوان به عنوان زبان حال در مثل ماه مبارك رمضان، اشعاري مي خواند يا قضايايي نقل مي كند كه مطابق با واقع نيست. آيا اين كار سبب بطلان روزه است يا نه؟

در جواب مي نويسند:

اگر اشعار به عنوان زبان حال، در مورد مصايب واقع شده، ذكر شود و مناسبت هم داشته باشد عيب ندارد. لكن نقل قضايايي كه اصلا واقع نشده جايز نيست و اگر به امام عليه السلام نسبت دهند، مبطل روزه است. [2] .

لازم به يادآوري است كه برخي از بزرگان و دانشمندان شيعه، سفارشها و توصيه هاي پدرانه و


عالمانه اي براي مداحان محترم و روضه خوانان گرامي دارند كه روا نيست از آنها غفلت شود. اينك بعضي از كتابها را كه اين توصيه هاي اصلاحگر و هدايت كننده در آنها آمده است، نام مي بريم تا اگر كسي خواست مطالعه كند براحتي بتواند دسترسي پيدا كند:

1- لؤلؤ و مرجان؛ در شرط پله ي اول و دوم منبر روضه خوانان، محدث نوري. از اين كتاب با اينكه چاپ تازه اي با تصحيح تقريبا مفيدي منتشر شده است، اما بار نياز مبرمي است كه با تحقيق كاملتر، با ويرايش صحيحي كه به زبان فارسي امروز نزديك باشد، انتشار يابد. براي مداحان و نوحه خوانان عزيز لازم است كه اين كتاب را هميشه در پيش چشم داشته باشند و هر سطر آن را با دقت مطالعه كنند و به كار بندند.

2- كبريت احمر در شرايط منبر؛ محمد باقر خراساني بيرجندي. مقاله اول كتاب از اول تا ص 105، چاپ دوم، 1399 ق.

3- التنزيه الاعمال الشبيه؛ سيد محسن امين عاملي. ترجمه ي فارسي اين كتاب از جلال آل احمد با نام عزاداريهاي نامشروع چاپ شده است.

4- نفثة المصدور فيما يتجدد به حزن يوم العاشور (متمم كتاب نفس المهموم)؛ شيخ عباس قمي. اين كتاب چه به صورت جداگانه و چه همراه با نفس المهموم چاپ شده و هر دو كتاب نيز با عنوان رموز الشهادة يا با نامهاي ديگر به فارسي ترجمه و منتشر شده است. محدث قمي بويژه در نقثة المصدور سفارشهاي فراواني را براي مداحان محترم، مرقوم فرموده است كه غفلت از آنها موجب ضلالت خواهد شد. [3] .

5- حماسه ي حسيني، استاد شهيد مرتضي مطهري. هر سه جلد اين كتاب، كه تا حال بيش از چهل بار تجديد چاپ شده، آكنده از مطالب مفيدي است كه براي ذاكران اباعبدالله عليه السلام غفلت از آن موجب پشيماني خواهد بود.

6- تحقيق درباره ي اول اربعين حضرت سيدالشهدا ء عليه السلام، شهيد سيد محمد علي قاضي طباطبايي. نويسنده در اين كتاب سفارشهاي سودمندي دارد كه با عناوين گويايي نوشته شده است: «نصيحت به روضه خوانها و نوحه خوانها» ص 287 - 286؛ «نصيحت به آنان كه با زبان تركي آذري نوحه سرايي مي كنند» ص 567؛ «نسبتهاي ناروا به خاندان رسالت، خلاف شرع است» ص 568؛ «اعلام بر عموم علاقه مندان به سيدالشهدا عليه السلام» ص 708؛ «علاقه مند واقعي كسي است كه


به نماز اهميت دهد» ص 710؛ «بايد در هدف سيدالشهدا عليه السلام شركت كرد» ص 727 - 709.

7- ستودگان و ستايشگران؛ برگرفته از سخنان حضرت نايب الامام آيت الله خامنه اي، حوزه ي هنري سازمان تبليغات اسلامي، چاپ اول 1372 ش.

8- محرم در ديدگاه عارفان؛ سيد محمد باقر موسوي همداني، با اقتباس از كتاب اعمال السنه و المراقبات عارف نامدار شيعي، آقا ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي. برخي از عناوين اين كتاب چنين است: «گريه ي ارزشمند» ص 59؛ «چگونه با قيام عاشورا سهيم شويم» ص 65؛ «تذكراتي به سوگواران» ص 76؛ «خطر شيطان براي سوگواران» ص 77؛ «معيار تشخيص خلوص نيت در سوگواري» ص 78؛ «شانزده نكته براي مبلغان و مداحان» ص 84 - 79، چاپ اول، 1375 ش، تهران، آذرخش.

9- خورشيد شهادت؛ دفتر اول، نوشته ي جمعي از محققان معاصر، و نيز برخي مقالات در دفتر دوم و سوم همين كتاب، چاپ اول، 1375 - 1374 ش، تهران، دانشگاه امام حسين عليه السلام پژوهشكده ي علوم انساني.

10- نجاة الأمة في اقامة العزاء علي الحسين و الائمة عليه السلام؛ سيد محمد رضا حسيني حائري؛ «في بيان عدم جريان قاعدة التسامح في نقل الاخبار الضعاف» ص 123 - 120، چاپ اول، قم، 1371 ش.

11- حسين بن علي عليه السلام را بهتر بشناسيم؛ محمد يزدي؛ «يك بررسي كوتاه» ص 15 - 4؛ «بانيان روضه» ص 10 - 6؛ «شنوندگان روضه» ص 12 - 11؛ «اهل منبر» ص 15 - 13؛ «هدف روضه خواني» ص 20 - 16.

12- رسالة الحسين عليه السلام؛ (فصلنامه) شماره اول، از سال اول، مقاله ي «تأملات في حركة ذكري عاشورا» به قلم سيد محمد حسين فضل الله، «ادبيات عاشورا در زبان عربي و مفاهيم بيگانه و تحريف شده» ص 30 - 14؛ «كيف ندرس النهضة الحسينية» سيد عبد الامير علي خان، ص 72 - 51؛ «الخطابة الحسينية» جعفر هلالي، ص 176 - 158.