در متن زيارت عاشورا، فقره اي است كه خوانده مي شود: اللهم العن العصابة التي جاهدت الحسين [1] و پيداست كه در اين عبارت تحريفي روي داده است و صورت صحيح آن بايد يكي از دو صورت زير باشد:

1- اللهم العن العصابة التي حاربت الحسين عليه السلام [2] .

2- اللهم العن العصابة التي جاحدت [3] الحسين عليه السلام [4] چرا كه احتمال دارد راوي زيارت و يا


ديگران هنگام شنيدن يا نوشتن و استنساخ كردن، دچار اشتباه شده باشند و عبارت صحيح «جاحدت» را به غلط «جاهدت» شنيده باشند يا نوشته باشند.

اما احتمال بيشتر و نزديك به واقع، همان صورت اول، يعني «حاربت» است كه در روايت كامل الزيارات آمده است؛ چرا كه كتاب شريف كامل الزيارات نوشته ي فقيه و محدث جليل القدر، ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولويه (متوفاي 367 ق)، علاوه بر اينكه بسيار معتبر و مستند و مورد عنايت ويژه ي علماي شيعي است، قديمي ترين كتابي است كه متن زيارت عاشورا را آورده است و از همه ي متوني كه عبارت مورد بحث را به صورت «جاهدت» نوشته اند، به زمان صدور روايت نزديكتر بوده است. زيرا كه در ميان منابع قديم و متقدم تنها كتاب مصباح المتهجد، نوشته شيخ طوسي (م 461 ق) عبارت را «جاهدت» آورده و ديگران هم، مثل مرحوم محدث قمي در مفاتيح الجنان، از مصباح شيخ گرفته اند. امام چنانكه گذشت ابن قولويه، كه يك قرن قبل از شيخ طوسي زندگي مي كرد، همان عبارت صحيح «حاربت» را روايت كرده است.

با توجه به مفهوم و معناي هر دو كلمه ي «حاربت» و «جاهدت» هم معلوم مي شود كه عبارت «حاربت» درست است و «جاهدت» به هيچ وجه نمي تواند صحيح باشد؛ چرا كه جنايتهاي دشمنان امام حسين عليه السلام و فاجعه ي كربلا را از طرف كساني كه در اين عبارت به آنها لعنت مي فرستيم، هرگز نمي توان جهاد خواند و گفت كه: «خدايا آنها را كه با امام حسين عليه السلام جهاد كردند، لعنت كن»!

و ما به ياري معجم هايي كه در الفاظ قرآن و صحيفه سجاديه و نهج البلاغه و ديگر متون معتبر، چون كتب اربعه و... نوشته شده است به متون معارف اسلامي مراجعه كرديم و نتيجه گرفتيم كه كلمه ي جهاد و مجاهده و ديگر مشتقاتش هميشه باري از قداست را به دوش خود حمل كرده است و همه جا در موارد مثبت جنگ به كار رفته است. بنابراين جهاد و مجاهدت هرگز نمي تواند درباره دشمنان و كشندگان سيدالشهدا عليه السلام به كار برده شود.

فشرده سخن اينكه كار آن جنايتكاران به هيچ وجه جهاد و مجاهده نبود، بلكه جنايت آنها محاربه با خدا و رسول خدا صلي الله عليه و آله و فرزندش، سيدالشهدا عليه السلام بودند. و با دقت در عبارتهاي متن زيارت عاشورا نيز همين معنا، يعني «حاربت»، ديده مي شود؛ مثل آن عبارتي كه هميشه مي خوانيم و مي گوييم: اني سلم لمن سالمكم و حرب لمن حاربكم.

و در متن زيارتي كه از امام صادق عليه السلام براي روز عاشورا روايت شده است، همين معناي


«حاربت» با صراحت در اولين جمله آن ديده مي شود كه امام عليه السلام پس از آنكه مقدماتي را براي زيارت امام حسين در عاشورا يادآوري مي فرمايند و بويژه نماز خاصي را تعليم مي دهند، در ادامه مي فرمايند: در همان مصلاي خود توقف مي كني و هفتاد بار مي گويي: اللهم عذب الذين حاربوا رسلك و شاقوك، و عبدوا غيرك و... [5] .