بازگشت

سخني درباره ي نور العين


اين كتاب كه نام كامل آن نور العين في مشهد الحسين است، براي نخستين بار در سال 1298 ق در مصر چاپ شده و پس از آن نيز بيش از ده بار در بمبئي و مصر و بغداد تجديد چاپ شده است. اين كتاب به مردي منسوب است كه گفته مي شود نام او ابراهيم بن محمد بن ابراهيم بن مهران نيشابوري اسفرايني، و مذهبش شافعي و اشعري بود و در سال 417 يا 418 درگذشته است، و به نام وي چاپ شده است.


اما كتاب شناس بزرگ معاصر، استاد علامه سيد عبد العزيز طباطبايي يزدي (قدس سره) هميشه اين انتساب را رد مي كرد و در جايي نوشته است:

من احتمال بيشتر مي دهم كه اين كتاب ساختگي، و منسوب به اسفرايني است؛

چرا كه اسلوب آن با آثار قلمي قرن چهارم نمي سازد. [1]

نتيجه اي كه از اين سخن سنجيده و اظهار نظر كارشناسانه مي توان گرفت، همان طور كه خود استاد بزرگوار ما محقق طباطبايي (قدس سره) نيز مي گفت، دو مطلب مفيد است كه يادآوري مي شود:

1- نويسنده ي اين كتاب ساختگي و هزل مانند، تا حال معلوم نشده است و همچنان بي شناسنامه است و معلوم نيست كه با چه انگيزه و غرضي توليد شده است.

2- اين كتاب همزمان با انتشار آن در سال 1298 ق يا كمي پيشتر از آن توليد شده است و هيچ تناسبي با عصر اسفرايني، كه در اواخر قرن چهارم و اوايل قرن پنجم مي زيست، ندارد و سبك و سياق قلمي و اسلوب نگارشي كه در آن ديده مي شود، هرگز با سبك و سياق آثار به جا مانده از قرن چهارم و پنجم، سازگار نيست. و حاصل سخن اينكه اين كتاب با اين سستي و سبكي، هرگز مستند و معتبر نيست.


پاورقي

[1] اهل البيت عليهم‏السلام في المکتبة العربيه، علامه سيد عبد العزيز طباطبايي، ص 655، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البيت، 1417 ق.