سوگمندانه در فاجعه ي تحريف، شيعيان هم دست كمي از ديگران نداشته اند و خود نادانسته آب به آسياب دشمن ريخته اند. به نظر مي رسد عوامل زير، در امر دخيل بوده اند:

الف - مظلوميت شيعيان در طول تاريخ؛

ب - تسامح در ادله ي سنن؛

ج - «هدف، وسيله را توجيه مي كند»!

د - اسطوره سازي و افسانه پردازي؛

ه - مست از گلاب گريه؛

و - قياس به نفس؛

ز - غربت اهل علم و انزواي دانشمندان.