پيش از آنكه بحث درباره ي عوامل تحريف را شروع كنيم، براي تكميل مباحث گذشته لازم است به نوعي ديگر از انواع تحريف هم توجه شود. اين نوع تحريف كه بيشتر به اختلاف برداشتها برمي گردد «تحريف معنوي» خوانده مي شود و مانند تحريفات لفظي، اين قسم نيز درباره ي عاشورا فراوان رخ داده است؛ بويژه درباره ي هدف و حكمت قيام امام حسين عليه السلام كه در آخر اين فصل با عنوان «تحريفگران» مطرح شده است. درباره ي اين نوع تحريف تنها به يك مثال بسنده مي شود.

مي گويند و مي نويسند كه امام حسين عليه السلام روز عاشورا از دشمن آب خواسته است اما اين سخن كه به هيچ وجه با شخصيت غيور و بزرگوار سيدالشهدا عليه السلام نمي سازد، تنها از كم توجهي و بي دقتي ناشي شده است و گرنه اگر اندكي دقت مي كردند، هيچ گاه اين اشتباه ذلت بار رخ نمي داد. زيرا در متون معتبر عبارت «يطلب الماء» آمده است؛ يعني «آب مي جست». در حين مبارزه در ميدان به سوي فرات، اسب مي راند تا آبي به بچه هاي تشنه در خيمه برساند.

اما اشتباه از آنجا ناشي شده است كه «يطلب الماء» (آب مي جست) با «يسأل الماء» (آب مي خواست) اشتباه شده است، و حاصل اين تحريف هم كه چيزي جز توهين به حضرت امام حسين عليه السلام و ذليل جلوه دادن عزيز خدا نمي توانست باشد، چگونه نتوانسته است تحريفگران را به انديشه و تأمل و تحقيق وادارد؛ براستي كه جاي شگفتي است. ما پس از اين درباره ي عزت روحي و كرامت نفس و غيرت سرور آزادگان عليه السلام سخن خواهيم گفت. اينك درباره ي عوامل تحريف بحث مي كنيم تا ببينيم ستيز با خورشيد شهادت و چراغ هدايت از كدام سياهيها سرچشمه مي گيرد؟