قيام امام حسين(ع) تأليف دكتر سيدجعفر شهيدي، يكي از مورّخان معاصر است. مؤلّف در حوزه ي تاريخ نگاريِ پديده ي تاريخي عاشورا، از لحاظ سبك و متد، اثري تحليلي و تبييني ارائه داده است كه به لحاظ پژوهشي و تحقيقي و اعتبار كيفي قابل تأمل است. خطوط محوريِ سبك نگارش آن را مي توان اين گونه شمرد:

الف) در تحقيق و پژوهش تاريخي بر ضرورت استفاده از شيوه ي علمي تأكيد دارد. در خواندن متون تاريخي و تحليل و بررسي آن، شرايط ديگري، از جمله، توجه به وضع جغرافيايي، اقتصادي و اجتماعي را الزامي مي داند و در تحليل و تبيين پديده ي تاريخي عاشورا توجه خاصي به سه مؤلّفه ي مذكور نشان داده است؛ به عنوان مثال، در تحليل ريشه هاي تاريخي حادثه ي عاشورا، به قدرت سياسي و اقتصادي جامعه ي آن روز و تركيب ساختمان اجتماعي و موقعيت جغرافياييِ شبه جزيره ي عربستان مي پردازد. (شهيدي)

ب) در نگارش پديده ي تاريخي عاشورا (مثلاً در اطلاع يافتن امام حسين(ع) از قتل مسلم) از روش تركيبي [1] استفاده كرده و روايت ها و گزارش هاي گوناگون را از راه مقايسه، تركيب، سنجش و ايجاد هم خواني ميان آنها مورد نقادي قرار داده است.

ج) روش تحليلي و تبييني مؤلّف در بررسي علل و نتايج پديده ي تاريخي عاشورا هم به تبعِ روش تركيبي است و هم تكيه بر دقت هاي عقلاني و برداشت هاي عقلاني تاريخي دارد. از تحليل هاي مبتني بر دقت هاي عقلاني ايشان مي توان به مواردي هم چون تحليل دگرگون شدن نظام اسلامي و سقوط اجتماع در عصر مورد بحث، برخورد عبيدالله بن زياد و همراهان او با مسلم در كوفه و برخورد يزيد با اسرا در دمشق اشاره كرد.

د) در رفع تناقض بين گزارش هاي متضاد و نقل هاي مختلف، علاوه بر تركيب و ايجاد سازگاري بين آنها، از قرينه هاي خارجي به عنوان يك ابزار تحقيقاتي استفاده مي كند. مؤلّف در مورد مخالفت امام حسين(ع) با بيعت كردن، حركت وي از مدينه به مكّه و رسيدن دعوت نامه هاي مردم كوفه و فرستادن مسلم به كوفه و حركت از مكه به عراق با همه ي اختلافات در جزئيات روايت ها، آنها را با سنجش قرينه هاي خارجي مورد تأكيد قرار مي دهد.

ك) مصاديق متعددي از تبيين هاي تاريخي خصوصاً تبيين هاي عقلاني ديده مي شود و به انگيزه ها، كنش ها و اعمال كارگزاران تاريخي آن عصر توجه لازم را دارد. نمونه هايي از برداشت هاي عقلاني تاريخي در ذيل بررسي خواهد شد.