بازگشت

بحث سندي


در ميان اين روايات، گرچه رواياتي كه از نظر سند اعتبار ندارد، وجود دارد، اما بي گمان، اشكال سندي بر آن ها وارد نيست؛ زيرا:

اولاً، برخي از روايات، از نظر سند صحيحه اند؛ از جمله، روايت هشام بن سالم.

ثانياً، برخي از بزرگان، اين دسته از روايات را مستفيض، بلكه متواتر معنوي مي دانند. شيخ انصاري در مقام استدلال بر قاعده تسامح در ادله سنن مي نويسد:

«الثالث الاخبار المستفيضه التي لا يبعد دعوي تواترها معنيً»؛ [1] يعني دليل سوم (بر قاعده تسامح در ادله سنن) روايات مستفيضه اي است كه ادعاي تواتر معنوي آن ها دور نيست.

ثالثاً، مشهور فقها به اين روايات عمل كرده و آن ها را تلقي به قبول كرده اند. شيخ انصاري در مقام پاسخ به اشكال سندي مي نويسد:

«و هذه الاخبار مع صحة بعضها غنيّةٌ عن ملاحظة سندها لتعاضدها و تلقيها بالقبول بين الفحول»؛ [2] يعني اين دسته از روايات، صرف نظر از صحيح بودن برخي، از رسيدگي سند بي نيازند؛ زيرا فقهاي بزرگ، آن ها را تلقي به صحت كرده اند.


پاورقي

[1] شيخ انصاري، رسائل فقهيه، قاعدة التّسامح، ص 142.

[2] همان، ص 142.