بي شك قيام عاشورا، آثار و نتايجي داشت كه وقوع قيام مختار و توابين از جمله ي آنهاست. اما آيا قيامهاي ديگري هم صورت گرفت؟

پاسخ:

يكي از نتايج و آثار پر بار قيام امام حسين عليه السلام ايجاد قيامهايي بر عليه بني اميه بود. منشأ و ريشه ي همه ي اين انقلابها، نهضت و قيام واقعي و حقيقي حسين بن علي عليه السلام بود كه بر عليه حكومت يزيد انجام گرفت و روح جانبازي، مقاومت، ايثار و شهادت را در مسلمانان بيدار كرد. با قيام امام حسين عليه السلام بود كه بي ديني، ظلم، فساد و ماهيت پليد و زشت حكومت اموي آشكار گرديد و مردم را بر ضد آنان شوراند.

ما در اينجا اشارتا به قيامهايي كه بعد از واقعه ي كربلا بوقوع پيوست، مي پردازيم:

1- واقعه ي حره

پس از شهادت امام حسين عليه السلام، اولين شهري كه عليه دستگاه اموي قيام نمود و خاندان بني اميه را از شهر بيرون راند، مدينه بود. هدف مردم مدينه، از بين بردن


حكومت بني اميه بود كه اساسا براي نابودي اسلام پايه ريزي شده بود. شايد بتوان گفت تنها عاملي كه باعث اين انقلاب شد، شهادت حسين بن علي عليه السلام بود. زينب كبري عليهاالسلام كه بعد از اسارت به مدينه بازگشته بود، نيز در بوجود آوردن اين انقلاب نقش مؤثري داشت و مردم را بر ضد حكومت يزيد تحريك نمود.

وقوع اين حادثه بدين ترتيب بود كه سران مدينه دور هم جمع شدند و به مشورت پرداختند و به اين نتيجه رسيدند كه يزيد را از حكومت خلع كنند و با عبدالله بن حنظله ي انصاري بعنوان رهبر نهضت، بيعت نموده و فرماندار يزيد و عناصر و ايادي آنها را از شهر اخراج كنند. همين كار را هم كردند و تمام عناصر اموي را از شهر بيرون نمودند و با عبدالله بن حنظله ي انصاري بيعت نمودند.

يزيد پس از آنكه از ماجرا اطلاع يافت، سپاهي را به فرماندهي مسلم بن عقبه و به جهت سركوب مردم مدينه، عازم آنجا كرد. مسلم هم با نهايت خشونت، شهر را به محاصره درآورد. مردم انقلابي مدينه جهت جلوگيري از سپاه يزيد، خندقي در اطراف شهر حفر كردند، اما چون بنيه ي دفاعي قوي اي نداشتند، شهر مدينه سقوط كرد و مدينه به دست مسلم بن عقبه افتاد. وي و فرماندهانش مردم را قتل عام كردند و سه روز جان و مال و ناموس مردم را مباح شمردند.

اين واقعه در سال 63 هجري اتفاق افتاد و به واقعه ي حره مشهور است. [1] .

2- قيام عبدالله بن زبير

در همان سال 63 هجري كه قيام مردم مدينه به وقوع پيوست، عبدالله بن زبير نيز در مكه شورش كرد و مخالفت خود را با حكومت يزيد اعلام نمود. گرچه ما شورش و قيام عبدالله بن زبير را دنباله ي قيام مكتبي و خونين اباعبدالله الحسين عليه السلام بشمار نمي آوريم، ولي شكي نيست كه قيام امام در شورش عبدالله بن زبير مؤثر بود و او را در خروج عليه امويان تقويت كرد. انگيزه ي عبدالله بن زبير جاه طلبي، قدرت و خلافت و رياست بود، لذا


حسين بن علي عليه السلام را رقيب خود مي دانست و وجود امام را در حجاز نمي توانست تحمل كند. به همين دليل در مكه به امام حسين عليه السلام گفته بود: اگر من در كوفه ياراني مثل تو داشتم، هرگز از رفتن به سوي آنان - براي بدست گرفتن حكومت - كوتاهي نمي كردم.

خبر شورش عبدالله بن زبير و مخالفتش، به يزيد رسيد و وي همان لشكري را كه براي سركوبي مردم مدينه به سوي آنان فرستاده بود، مأمور سركوبي قيام ابن زبير نيز كرد. در ميانه ي راه، فرمانده ي سپاه يزيد، يعني مسلم بن عقبه از دنيا رفت. فرماندهي سپاه به حصين بن نمير واگذار شد. سپاه يزيد شهر مكه را به محاصره ي خود درآورد. ابن زبير در اين ميان راهي جز پناه بردن به خانه ي خدا نداشت؛ لكن با اينحال سپاهيان يزيد خانه ي خدا را هم با منجنيق سنگباران كردند و مقداري از مسجدالحرام را تخريب نمودند. در اين ميان، خبر مرگ يزيد به مكه رسيد و جنگ متوقف شد.

ابن زبير در جنگ جمل بر عليه علي بن ابيطالب عليه السلام در كنار پدرش - زبير و خاله اش - عايشه - بود. نقل است كه وي بزرگترين آرزويش رسيدن به حكومت و قدرت بود. [2] .

3- قيام توابين:

4- قيام مختار:

كه شرح اين دو قيام مهم را در فصل پيشين آورديم. [3] .