قمه زني چيست؟ چرا عده اي در عزاداري بر سر خود قمه مي زنند؟ انگيزه ي اين افراد براي كارشان چيست؟ همچنين چرا عده اي از علماء و فقهاء عزاداران را از اين كار منع نموده اند؟

پاسخ:

حقيقت اين است كه قمه زني فلسفه ي صحيح اسلامي ندارد و تاريخچه ي آن به چندين قرن پيش و پس از حادثه ي كربلا برمي گردد.

«قمه» وسيله اي كوچكتر از شمشير و بزرگتر از چاقو است. كه عده اي جهت ابراز ارادت به ساحت امام حسين عليه السلام، آن را بر سر خود مي كوبند (!) و به نوعي خودزني مي كنند.

دليل كساني كه به خود قمه مي زنند، اين است كه مي گويند حضرت زينب عليهاالسلام سر خود را از شدت ناراحتي به كجاوه زدند و خون از سر ايشان جاري شد. پس ما هم به ايشان اقتدا مي كنيم و براي اباعبدالله الحسين عليه السلام اينگونه عزاداري مي كنيم؛ و حال اينكه:

اولا: اين روايت كه حضرت زينب عليهاالسلام هنگام ديدن سر برادر بر نيزه، سر خود را به كجاوه زده اند، ممكن است منبع معتبري نداشته باشد؛ چنانكه مرحوم شيخ عباس


قمي رضي الله عنه بر اين عقيده است.

ثانيا: اگر حضرت زينب عليهاالسلام چنين عملي را انجام داده باشند، ممكن است ايشان بي اختيار و در اثر شدت حزن و اندوه چنين كرده باشند؛ كه در اين صورت، قابل احتجاج نيست و نمي تواند مستمسك عمل ديگران باشد. عمل حضرت زينب عليهاالسلام يكبار بوده و آنهم تحت شرايط خاصي، نه اينكه هر سال چنين كاري را انجام دهند.

ثالثا: اگر چنين عملي صحيح مي بود، ما بايستي در رفتار اهل بيت عليهم السلام و ائمه ي معصومين عليهم السلام و لااقل نزديكان اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام و در مرتبه ي بعدي، علماء و بزرگان و انديشمندان ديني و اسلامي چنين عملي را مي ديديم، چرا كه آنان بر اينگونه عزاداري ها، سزاوارتر از ما هستند؛ در حاليكه كسي چنين نقل نكرده است.

رابعا: تنها عمل معصومين عليهم السلام براي بندگان خدا حجت شرعي است و اعمال غير معصوم نمي تواند بطور مطلق مستمسك ديگران باشد، هر چند آنان از مقام و منزلت ويژه اي در نزد خداوند متعال و اهل بيت عليهم السلام برخوردار باشند.

اما اينكه از علماء قمه زني را ممنوع دانسته اند، علتش آنست كه وجهه ي عزاداري را - كه فلسفه ي آن زنده نگه داشتن مكتب امام حسين عليه السلام است - براي ديگران مخدوش مي كند و اين عزاداري بجاي آنكه براي مسيحيان و يهوديان و... درس باشد، نوعي وحشيگري محسوب مي شود. ممكن است بعضي از جوانان را منحرف كند، چه رسد به غير مسلمانان. چنين عملي، چهره ي دين را مشوه كرده و در نظر ديگران مورد قبول نمي افتد؛ همچنان كه دشمنان با استفاده از اين اعمال، عليه اسلام تبليغ نموده و ديدگاه انسانهاي ناآگاه را به دلخواه خود تغيير مي دهند. نمونه ي آن فيلمي بود كه مدتي پيش توسط بي بي سي، بنام «شمشير اسلام» تهيه و پخش گرديد؛ كه در آن با استفاده از موضوعاتي چون قمه زني، سخنراني هاي آتشين، خشونت و نمادهاي ديني و تحريف شده و نيز جلوه هاي ويژه و تصاوير مستند و نيمه مستند، سعي در مشوه نمودن دين مبين اسلام و بخصوص بدبيني افكار عمومي، نسبت به مصلح جهاني حضرت مهدي (عج) و حكومت ايشان نمودند. همچنين فيلمهاي محاصره، ساوايور و... كه در اين راستا، تهيه و توزيع جهاني شده است. لذا علماء و انديشمندان ديني فرموده اند كه قمه زني و اعمال


شبيه به آن، جايز نيست.

پيرامون مسأله ي قمه زني، مقام معظم رهبري (حفظه الله تعالي) در آستانه ي محرم سال 1373 شمسي، در ضمن بيانات مبسوطي در خصوص خرافه زدايي از عزاداري سيدالشهداء عليه السلام فرمودند: «قمه زدن هم از آن كارهاي خلاف است... اين يك كار غلطي است كه عده اي قمه ها را بگيرند و بر سر خود بزنند و خون بريزند... كجاي اين كار، حركت عزاداري است؟ اين جعلي است. اينها چيزهايي است كه از دين نيست». در اين كلام، قمه زني بدعت و خلاف و خرافه دانسته شده است. ايشان همچنين در پاسخ به نامه اي نوشتند: «امروز اين ضرر - قمه زني -، بسيار بزرگ و شكننده است و لذا قمه زدن علني و همراه با تظاهر، حرام و ممنوع است». علماي ديگر نيز سخنان و فتواي مقام معظم رهبري را حكم حكومتي دانسته و آن را تأييد نموده و قمه زني را موجب وهن شيعه و نامشروع دانستند. [1] .

البته احساسات ديني كه باعث چنين اعمالي مي شود، بايد به مسير صحيح هدايت شود، تا شور و انگيزه ي جهاد و شهادت را نيز بيافريند. آنان كه حاضرند براي امام حسين عليه السلام اينچنين خون بدهند، چه بهتر كه خون خود را به درمانگاهها و مراكز انتقال خون اهداء كنند؛ تا از اين طريق، جان انسانهاي بسياري كه نيازمند خونند، نجات يابد. گرچه شايد اين كار مانند قمه زني، شور و احساس عاطفي بدنبال نداشته باشد، اما بدون شك مورد رضايت خداوند و سيدالشهداء عليه السلام است.