او والي كوفه در زمان حادثه ي عاشورا بود، كه شهادت امام حسين عليه السلام و يارانش به دستور او صورت گرفت. ابن زياد را «ابن مرجانه» هم مي گويند؛ زيرا نام مادرش كنيزي زناكار و مجوسي به نام مرجانه بود.

او از سران مشهور اموي بود كه در سال 54 هجري، از طرف معاويه به حكومت خراسان منصوب شد. در سال 56 از آنجا معزول و به حكمراني بصره گماشته شد. پس


از مرگ معاويه و روي كار آمدن يزيد، وقتي نهضت مسلم بن عقيل در كوفه آغاز شد، با حفظ سمت، والي كوفه نيز شد و اوضاع را تحت كنترل خود درآورد و مسلم بن عقيل را به شهادت رساند.

پس از حركت امام حسين عليه السلام از مكه بسوي عراق، وي عمرسعد را با لشكري به جنگ با آن حضرت گسيل داشت. [1] .

ابن زياد پس از مرگ يزيد، ادعاي خلافت كرد و اهل بصره و كوفه را به بيعت فراخواند، ولي كوفيان دعوتگران او را از شهر بيرون كردند. وي سپس از بيم انتقام، فراري شد و مدتي به شام رفت. همزمان با نهضت توابين، مأموريت سركوب توابين را يافت. [2] در سال 65 هجري با لشكري به جنگ سليمان بن صرد رفت و در عين الوردة با او درگير شد.

پس از آن، ابن زياد در شام بسر مي برد. از طرف عبدالملك مروان كه تازه قدرت شام را بدست گرفته بود، براي مسلط شدن بر عراق، مأمور سركوبي قيام مختار شد. مختار نيروهايش را آماده كرد و فرماندهي آن را به ابراهيم بن مالك اشتر داد.

دو لشكر با هم درگير شدند و ابراهيم با شجاعتي كه داشت، لشكر ابن زياد را متواري ساخت و تعدادي از فرماندهان و سربازان او را به هلاكت رساند. تا سرانجام به سراغ عبيدالله ابن زياد رفته و با ضربت شمشير، او را دو نيم ساخت [3] و سر بريده اش را براي مختار هديه آورد. جسد آن خبيث را با آتش سوزاندند. [4] ابن زياد در آن روز 39 سال داشت و روز جنگ لشكر مختار با ابن زياد روز عاشوراي سال 67 هجري بود كه ابن زياد نيز در همان روز كشته شد.