نقش آمار در ارائه ي سيماي روشن تر از هر موضوع و حادثه، غيرقابل انكار است. در حادثه كربلا و مسائل قبل و بعد از آن، با توجه به اختلافات در نقل ها و منابع، نمي توان در بسياري از جهات، آمار دقيق و مورد اتفاق ذكر كرد و آنچه نقل شده، گاهي تفاوت هاي بسياري با هم دارد. با اينحال بر كسي پوشيده نيست كه مطالب آماري، حادثه ي كربلا را گوياتر مي سازد. به همين دليل به ذكر نمونه هايي از ارقام و آمار مي پردازيم. [1] .

ناگفته نماند كه اختلاف در برخي از آمارها، از اهميت و عظمت و صراحت پيام عاشورا نخواهد كاست. مضافا بر اينكه، بنابر فرض تفاوتهايي بسيار در برخي از آمار و ارقام، اين امر تأثيري در هدف و نيز روند حادثه ي عاشورا ندارد. مدت قيام امام حسين عليه السلام از روز امتناع با يزيد تا روز عاشورا، 175 روز طول كشيد؛ 12 روز در مدينه، 132 روز در مكه، 23 روز بين راه مكه و كربلا، و 8 روز - دوم تا دهم محرم - در كربلا.

منزلهايي كه در بين مكه تا كوفه بود و امام حسين عليه السلام آنها را پيمود تا به كربلا رسيد، 17 منزل بود. [2] .

فاصله ي منزلها 3 فرسخ و گاهي 5 فرسخ بود.

منزلها ميان كوفه تا شام، 14 منزل [3] بود؛ كه اهل بيت عليهم السلام را در حال اسارت از آنها عبور دادند. [4] .


نامه هايي كه از كوفه به امام حسين عليه السلام در مكه رسيد و او را دعوت به آمدن كرده بودند، 12000 نامه بود.

بيعت كنندگان با مسلم بن عقيل در كوفه، 18000 نفر بودند.

شهداي كربلا از اولاد ابي طالب كه نامشان در زيارت ناحيه آمده است 17 نفر، و كساني كه نامشان در زيارت ناحيه نيامده 13 نفرند؛ 3 نفر هم كودك از بني هاشم شهيد شدند؛ جمعا 33 نفر: امام حسين عليه السلام؛ 3 نفر از اولاد امام حسين عليه السلام؛ 9 نفر از اولاد امام علي عليه السلام؛ 4 نفر از اولاد امام حسن عليه السلام؛ 12 نفر از اولاد عقيل؛ 4 نفر از اولاد جعفر.

غير از امام حسين عليه السلام و بني هاشم، شهدايي كه نامشان در زيارت ناحيه مقدسه و برخي منابع ديگر آمده است 82 نفرند. غير از آنان، نام 29 نفر ديگر در منابع متأخر آمده است.

جمع شهداي كوفه از ياران امام حسين عليه السلام، 138 نفر است كه 14 نفر از اين جمع، غلام بوده اند.

شهدايي كه سرهايشان بين قبايل تقسيم شد و از كربلا به كوفه بردند، 78 نفر بودند. تقسيم سرها به اين صورت بود: قيس بن اشعث رئيس بني كنده، 13 سر؛ شمر رئيس هوازن، 12 سر؛ قبيله ي بني تميم، 17 سر؛ قبيله ي بني اسد، 16 سر؛ قبيله ي مذحج، 6 سر؛ افراد متفرقه از قبايل ديگر، 13 سر؛ و سر مقدس اباعبدالله عليه السلام.

پس از شهادت امام حسين عليه السلام، 33 زخم نيزه و 34 ضربه ي شمشير، غير از زخمهاي


تير بر بدن آن حضرت بود. [5] .

شركت كنندگان در اسب تاختن بر بدن امام حسين عليه السلام، 10 نفر - همه ولدالزنا [6] - بودند.

تعداد سپاه كوفه كه به جنگ با امام حسين عليه السلام آمدند، 33000 نفر بودند؛ كه آنچه در نوبت اول آمد 22000 نفر بود: عمر سعد با 6000، سنان با 4000، عروة بن قيس با 4000، شمر با 4000، شبث بن ربعي با 4000؛ و آنچه بعدا اضافه شدند: يزيد بن ركاب كلبي با 2000، حصين بن نمير با 4000، مازني با 3000، نصر مازني با 2000 نفر.

سيدالشهداء عليه السلام روز عاشورا، براي 10 نفر مرثيه خواند و در شهادتشان سخناني فرمود و آنان را دعا، يا دشمنان آنان را نفرين كرد. اين افراد عبارتند از: علي اكبر عليه السلام، ابوالفضل العباس عليه السلام، قاسم بن الحسن عليه السلام، عبدالله بن حسن عليه السلام، عبدالله يا علي اصغر طفل شيرخوار عليه السلام، مسلم بن عوسجه، حبيب بن مظاهر، حر بن يزيد رياحي، زهير بن قين و جون. در شهادت 2 نفر آنان درود و سلام فرستاد: مسلم بن عقيل و هاني بن عروة.

امام حسين عليه السلام بر بالين 7 نفر از شهداء پياده رفت: مسلم بن عوسجه، حر بن يزيد رياحي، واضح رومي، جون، عباس عليه السلام، علي اكبر عليه السلام، قاسم عليه السلام.

سر 3 شهيد را روز عاشورا به جانب امام حسين عليه السلام انداختند: عبدالله بن عمير كلبي، عمر بن جناده، عابس بن ابي شبيب شاكري.

3 نفر را روز عاشورا قطعه قطعه كردند: علي اكبر عليه السلام، عباس عليه السلام، عبدالرحمن بن عمير.

مادر 8 نفر [7] از شهداي كربلا، در روز عاشورا حضور داشتند و شاهد شهادت پسر


خود بودند: عبدالله بن الحسين عليه السلام كه مادرش رباب بود. عون بن عبدالله جعفر كه مادرش زينب عليهاالسلام بود. قاسم بن الحسن عليه السلام كه مادرش رمله بود. عبدالله بن الحسن كه مادرش بنت شليل جيليه بود. عبدالله بن مسلم كه مادرش رقيه، دختر علي عليه السلام بود. محمد بن ابي سعيد بن عقيل و عمرو بن جناده و عبدالله بن وهب كلب كه مادرشان ام وهب بود.

پدر 7 نفر از شهداي كربلا، در روز عاشورا حضور داشتند و شاهد شهادت پسر خود بودند: علي اكبر عليه السلام، عبدالله بن حسين عليه السلام، عمرو بن جناده، عبدالله بن يزيد، عبيدالله بن يزيد، مجمع بن عائذ، عبدالرحمن بن مسعود.

كودكان نابالغ كه در كربلا به شهادت رسيدند 5 نفر بودند: عبدالله يا علي اصغر عليه السلام طفل شيرخوار امام حسين عليه السلام، عبدالله بن حسن، محمد بن ابي سعيد بن عقيل، قاسم بن حسن عليه السلام، عمرو بن جناده ي انصاري.

از شهداي كربلا، 5 نفر از اصحاب رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم بودند: انس بن حرث كاهلي، حبيب بن مظاهر، مسلم بن عوسجه، هاني بن عروة، عبدالله بن بقطر عميري.

در ركاب سيدالشهداء عليه السلام 15 غلام شهيد شدند: نصر و سعد از غلامان علي عليه السلام، منجح غلام امام حسن مجتبي عليه السلام، اسلم و قارب غلامان امام حسين عليه السلام، حرث غلام حمزه، جون غلام ابوذر، رافع غلام مسلم ازدي، سعد غلام عمر صيداوي، سالم غلام بني المدينه، سالم غلام عبدي، شوذب غلام شاكر، شيب غلام حرث جابري، واضح غلام حرث سلماني. اين 14 نفر در كربلا شهيد شدند. سلمان غلام امام حسين عليه السلام كه فرستاده ي حضرت به بصره بود و در آنجا به شهادت رسيد.

از ياران امام حسين عليه السلام در روز عاشورا 2 نفر اسير و بعد شهيد شدند: سوار بن منعم و موقع بن ثمامه ي صيداوي.

از ياران امام حسين عليه السلام در كربلا، 4 نفر پس از شهادت آن حضرت به شهادت رسيدند: سعد بن حرث و برادرش ابوالحتوف، سويد بن ابي مطاع - كه مجروح بود - و محمد بن ابي سعيد بن عقيل.

5 نفر از زنان، از خيام حسيني به طرف دشمن بيرون آمده و حمله يا اعتراض


كردند: كنيز مسلم بن عوسجه، ام وهب زن عبدالله كلبي، مادر عبدالله كلبي، زينب كبري عليهاالسلام، مادر عمرو بن جناده.

زني كه در كربلا شهيد شد، ام وهب كه همسر عبدالله بن عمير كلبي بود. [8] .

زناني كه در كربلا بودند: زينب عليهاالسلام، ام كلثوم عليهاالسلام، فاطمه عليهاالسلام، صفيه عليهاالسلام، رقيه عليهاالسلام،ام هاني عليهاالسلام،- كه اين 6 نفر از اولاد علي بن ابي طالب عليه السلام بودند - فاطمه عليهاالسلام و سكينه عليهاالسلام - كه از دختران سيدالشهداء عليه السلام بودند - رباب عليهاالسلام، عاتكه، مادر محسن بن حسن عليه السلام، دختر مسلم بن عقيل، فضه ي نوبيه، كنيز خاص حسين عليه السلام، مادر وهب بن عبدالله.