اين مقاله تلاش دارد سؤالات زير را مورد بحث و بررسي قرار دهد:

1- جايگاه و موقعيت تاريخي فلسفه سياسي شيعه تا عصر امام خميني (ره) در بين انديشه سياسي مسلمين چگونه است، به تعبيري، حضرت امام (ره) در چه فضايي دست به تدوين فلسفه سياسي عاشورا زدند؟

2- دلايل اهتمام حضرت امام (ره) به تبيين فلسفه سياسي عاشورا چه بود؟

3- راهبردهاي حضرت امام (ره) به منظور شفاف نمودن فلسفه سياسي عاشورا چيست؟ در ابتداي مقاله لازم است «فسفه سياست» تعريف شود:

فلسفه سياست در رساترين تعريفي كه از آن برگزيده شده، چهارچوب نظري يا انديشه ي سياسي است كه تبيين كننده يا توجيه كننده ي ساختار سياسي جامعه است. [1] بنابراين ماهيت آن فلسفي است نه علمي و لذا به مسائلي چون مشروعيت سياسي مي پردازد و در عين نظري بودن از حيطه اموري كه مستقيما به اداره امور مردم مرتبط است خارج نمي شود و در اين حيطه، نگرشي نظام يافته به اداره و حكومت ارائه مي دهد. فلسفه سياست را در علم سياست جديد «مشروعيت سياسي» نيز مي گويند. فلسفه سياست به اين پرسش كه چرا از نظام سياسي و حكومت موجود اطاعت مي شود، پاسخ مي دهد؛ [2] بدين ترتيب مشروعيت سياسي حكومت اگر هم با فلسفه سياست مساوي تلقي نشود، ركن اساسي و بخش عمده ي آن را تشكيل مي دهد. در بخشهاي بعدي اين مقاله روشن مي شود كه شيعه و اهل سنت هر كدام داراي يك فلسفه سياست نسبتا متمايز به مفهوم چارچوب نظري تبيين كننده ي ساختار سياسي حكومت اسلامي هستند. در فلسفه سياسي مسلمين پس از رحلت پيامبر بزرگوار اسلام با يك طيف از انديشه سياسي روبرو هستيم كه يك سر آن را خارجيگري تشكيل مي دهد و سر ديگر آن را مرجئه گري و در حد فاصل دو سر اين طيف، فلسفه سياسي شيعه قرار دارد.

روح كلي فلسفه سياسي خوارج را «اصالت شورش» تشكيل مي دهد و جوهره ي اساسي مرجئه گري را «اصالت واقع». به اعتقاد ما، فلسفه سياسي شيعه كه نقطه اوج آن را در عاشورا مي يابيم مبتني بر «اصالت حق» است و در حد فاصل دو سر اين طيف قرار دارد.

در اين مقدمه ي تاريخي بطور گذرا ضمن توضيح اين فريضه به تبيين طيف فلسفه سياسي مسلمين به گونه اي كه ما را به سوي عظمت و حساسيت راهبردهاي بنيانگزار جمهور اسلامي ايران و درك وضعيت تاريخي كه معظم له در آن فضا دست به كار معماري و تجديد بناي اين تفكر زدند، رهنمون شود مي پردازيم.