نهج البلاغه
بخشهايي از كلام گهربار حضرت اميرالمؤمنين (ع) در اهميت عبرت آموزي از تاريخ به شرح ذيل است:
«ان من صرحت له العبر عما بين يديه من المثلات حجزته التقوي عن تقحم الشبهات» [1] .
بي شك اگر براي كسي فاجعه هاي تاريخ - كه فراروي اوست - عريان شود حاصلش تقوايي خواهد بود كه او را ناسنجيده درون كاري رفتن و در امواج فتنه ها فروافتادن بازخواهد داشت.
«او ليس لكم في اثار الاولين مزدجر و في ابائكم الماضين تبصرة و معتبر ان كنتم تعقلون؟» [2] .
اكر خرد خويش را به كار گيريد، آيا در آثار پيشينيان مايه هاي هشدار و در سرگذشت پدرانتان در سهاي عبرت و بصيرتي نيست؟
«فقد جربتم الامور و ضرستموها و وعظتم بمن كان قبلكم و ضربت لكم الامثال.» [3] .
شما جريانهايي را تجربه كرده ايد و عميقا طعم تجربه ها را چشيده ايد و از سرنوشت امتهاي گذشته پند گرفته ايد و از داستان آنها برايتان مثلها آمده است.
«و احذروا ما نزل بالمم قبلكم من المثلات بسوء الافعال و ذميم الاعمال فتذكروا في الخير و الشر احوالهم و احذروا ان تكونوا امثالهم» [4] .
از طنين فاجعه هايي كه بر امتهاي پيشين - به كيفر بدكاريها و زشت كاريها - فرود آمد، بهوش باشيد و در احوال نيك و بد، چگونگي آنها را به ياد آريد و از اينكه به چنان سرنوشتي دچار آييد، بهراسيد.
«استدل علي ما لم يكن بما قد كان فان الامور اشباه» [5] .
بر پايه ي رويدادهاي تاريخي گذشته، در مورد آينده استدلال كن، چرا كه جريانهاي تاريخي همانند يكديگرند.
«و لو اعتبرت بما مضي حفظت ما بقي» [6] .
اگر با چشم عبرت به تاريخ بنگري با جمع بندي درست عبرتهاي گذشته، آينده ات را پاس خواهي داشت.
پاورقي
[1] نهجالبلاغه، فيض الاسلام، خطبه 16.
[2] نهجالبلاغه، فيض الاسلام، خطبه 98.
[3] نهجالبلاغه، فيض الاسلام، خطبه 175.
[4] نهجالبلاغه، فيض الاسلام، خطبه 234.
[5] نهجالبلاغه، فيض الاسلام، نامه 31.
[6] نهجالبلاغه، فيض الاسلام، نامه 49.