تاريخ آغاز سرودن شعر عاشورايي تقريباً روشن است . مي توان روز شهادت حسين (ع) و يارانش را تاريخ شروع مرثيه عاشورايي ناميد، زيرا ـ چنان كه در متون تاريخي آمده است ـ نخستين مرثيه سرايان ، اهل بيت آن حضرت بودند. اما حسين (ع) هنگام آخرين وداع با اهل بيت خود خطاب به دخترش «سكينه » ابياتي مي فرمايد كه ازجان سوزترين مرآثي به شمار مي رود:



لا تحرمّي قلبي بدمعك حسرة ً

مادام منّي الروح في جثماني



تا جان بدن دارم دلم را از اشك حسرت بسوزان .



فاذا قتلت فانت اولي

بالبكاء يا خير النسّوان



اي بهترين زنان هنگامي كه كشته گردم تو براي گريستن من سزاوارترين هستي .



سيطول بعدي يا سكينة فاعلمي

منك البكا اذا الحمام دهان



به زودي بر مصيبت مرگ من گريه هاي طولاني در پيش داري .

«ام كلثوم » دختر بزرگوار امير مومنان و بانوي بزرگ و اصيل كه بسيار «بليغ السان » بود، در مرثيه اي چنين مي فرمايد:



قتلتم اخي ظلماً فويل لامّكم

ستجرون ناراً حرّها بتوقد



واي بر مادران شما كه برادرم را به ستم شهيد كرديد، به زودي آتشي سوزان پاداشتان خواهد بود.



سفكتم دماء حرم الله سفكها

و حرّمها القرآن ثم ّ محمد



خون هايي را كه ريختيد كه خدا و قرآن و محمد ريختن آنها را حرام كرده اند.