بازگشت

قرن دهم هجري


در قرن دهم هجري ما بوضوح مي بينيم كه در عهد صفوي كمتر شاعري رامي توان يافت كه قصيده و ترجيع بند در ستايش پيامبر اكرم (ص) و امام شيعه نسروده باشد. ابن حسام بيشترين اشعارش در ذكر و مناقب و كرامات پيشروان تشيع و فضائل و خصائص امام علي است . به حدي كه از مجموع نعوت و مناقب و مراثي پيشوايان دين ديواني خاص به وجود آورده است . ابن حسام يك ديوان كامل از قصايد و تركيبات و تربيعات و تخميسات و تديسات و تثمينات در توحيد و ستايش رسول و اهل بيت : و يا در مراثي بعضي از آنان دارد.

چنين به نظر مي آيد كه شاعران ، اين كار را ذكات طبع و قريحه خود بشمار مي آورند و از گذراندن آن به عنوان يك وظيفه محترم ديني ، غفلت نداشتند.

در همين عهد محتشم كاشاني سمبل مرثيه سرايي مي شود و در رثاي امام حسين دوازده بند معروف خود را به اقتضاء هفت بند حسن كاشي مي سرايد چنان كه از اين ميان مرثيه شهيدان كربلاء ديگر شرف و قبوليتي بالاتر يافت ، اگر چه چند تن از شاعران بعد از او كوشيدند، نظير آن را بياورند ليكن هنوز تركيب بند محتشم بهترين و مؤثرترين شناخته مي شود.

ساختن مرثيه درباره سيدالشهدا پس از اين نيز در ادب فارسي دامنه پيدا كرد و به ويژه در دهه و عهد قاجاريه توسعه يافت .

كه در پايان مقاله گزارشي از شعراي حسين ارائه دهيم بايد بگوييم :

مجدالدين كسائي مروزي ، ناصر خسرو قبادياني ، ابوالمجد سنائي غزنوي ،بدرالدين رازي ، انوري ابيوردي ، عبدالرزاق ظهير فاريابي ، عطار نيشابوري ، كمال اسماعيل اصفهاني ، مولانا جلال الدين مولوي ، سيف فرغاني ، سلمان ساوجي ، اوحدي مراغه اي ، خواجوي كرماني ، فرير مدي ابن يمين ، درويش ناصر بخارائي ، ابن حسام خوسفي ، نورالدين جامي خراساني ، سيد نظام داعي شيرازي ، بابا فغان شيرازي ، محمداعلي شيرازي ، محمد وحشي بافقي ، محتشم كاشاني ، محمد علي موذن خراساني ،نطبري نيشابوري ، زلالي خراساني ، محمد رفيع واعظ قزويني ، محمد عابد تبريزي ،دعوتي داعي همداني ، متين اصفهاني ، محمد عاشق اصفهاني ، سليمان صباحي بيدگلي ،فتحعلي خان صباي كاشاني ، محمد نامي كرمانشاهي ، نشاط اصفهاني ، مفيد شيرازي ،سروش اصفهاني ، خاموش يزدي ، حسن ارموي ...