بازگشت

از قرن چهارم تا هفتم (هشتم ) هجري


شاعران اهل بيت : اشعاري در مدح شيعه مي سرودند و شاعران دوستدار اهل بيت با احساس اين نياز به مرثيه سرايي مي پرداختند. سرودن مراثي مذهبي در قرن ششم گام هاي تازه اي بود كه مي توانست نياز منقبت خوانان و مرثيه گويان را تأمين كند وبه گونه اي باشد كه به كار تبليغ و جلب قلوب و احساس توده ها آيد. به تعبير زيباي نصرالله امامي در تاريخ مرثيه سرايي فارسي ، قرن هاي ششم تا هشتم هجري را بايد قرون تجربه تازه در مراثي شناخت . چنان كه در دوره بعد به شاعراني خواهيم رسيد كه مراثي مذهبي را به اوج بلاغت و فصاحت رسانده و محور اصلي موضوع حسين بن علي (ع) وماجراي نينوا و عاشورا مي باشد. از مشاهير شعراي حسيني (ع) در قرون ششم قوامي رازي است . اگر چه سنايي غزنوي نيز (نيمه اول قرن پنجم (437 ـ 525 ه. تا اواسط نيمه اول قرن ششم ) با قوامي هم دوره و معاصر بوده است .

مقايسه اي كه بين شعراي اين عصر صورت مي گيرد، بيانگر صعود و اوج و رواج مرثيه سرايي از آغاز تاكنون بوده است . شعراي حسيني اين عهد عبارتند از: سنايي غزنوي (437 ـ 525)، قوامي رازي (م نيمه اول قرن 6 ه)، انوري ابيوردي (م 583)، جمال الدين عبدالرزاق (م 588) و ظهير فاريابي (م 598).

مذهب تشيع در قرن هفتم و هشتم هجري ، به سرعت راه قدرت مي پيمود و ازمقدماتي كه در قرن ششم و اوايل هفتم براي نيرومندي آن فراهم آمده بود، تا به تدريج به صورت مذهب غالب در ايران درآيد.

تظاهرات عادي اهل تشيع در ايام سوگواري براي ساختن و خواندن اشعاري درمرثيه امامان و شهيدان هم در اين دوره بر اوج خود قرار بود و از نمونه خوب اين اشعار،قصيده اي از سيف فرغاني عارف و شاعر بزرگ است كه براي كشته كربلا سرود،قصيده اي بسيار روان و حزين با اين مطلع :



اي قوم درين عزا بگرييد

بر كشته كربلا بگرييد



اشك از پي چيست تا بريزد

چشم از پي چيست تا بگريد



در قرن هفتم و هشتم بيشتر سروده هاي شاعران مسلمان ، ذكر با مراثي اهل بيت : مي باشد. از شعراي حسيني اين دوره ، سيف فرغاني ، اوحدي مراغه اي ،سلمان ساوجي ، خواجوي كرماني و ابن تميين مي باشند و شعرايي ، همچون عطار ومولوي و كمال اسماعيل اصفهاني ، اشاراتي به وقايع كربلا دارند.