هنر شعر، در انتقال مفاهيم، گسترش فرهنگ، آفرينش حماسه و جاودان سازي حادثه ها، نقشي بس ارجمند و بي بديل دارد و از اين رو، در معارف بشر از جايگاه والايي برخوردار است. اين هنر، مانند ديگر هنرها مي تواند در خدمت ارزش هاي الهي و انساني قرار گيرد و مي تواند در جهت عكس آن، مورد سوء استفاده واقع شود.

در هنگامه بعثت پيامبر خدا، شعر، يكي از عوامل مهم ضلالت و گمراهي مردم بود. از اين رو، قرآن كريم، شعرسُرايان آن دوران و پيروان آنها را به شدّت مورد نكوهش قرار داده و مي فرمايد:

«وشاعران را گمراهان، پيروي مي كنند. آيا نديده اني كه آنان در هر وادي اي سرگردان اند؟ و آنان اند كه چيزهايي را مي گويند كه انجام نمي دهند».

بي شك، ويژگي هايي كه در اين آيات براي شاعران آمده، اختصاص به كساني دارد كه هنر شعر را در جهت گسترش فرهنگ انحطاط و ابتذال، مورد استفاده قرار مي دادند. لذا بلافاصله قرآن، شاعران متعهّد را استثنا مي كند و مي فرمايد:

«مگر آنان كه ايمان آورده و كارهاي شايسته انجام داده اند و خدا را بسيار به ياد مي آورند و پس از آن كه مورد ستم قرار گرفته اند، ياري خواسته اند».

خداوند متعال، در اين آيه، براي آن كه حقّ شعر و شاعران متعهّد، ضايع نگردد، با يك استثناء، صف اين گروه از شاعران را از ديگران جدا كرده است و با چهار ويژگي، آنان را به جامعه اسلامي معرّفي مي كند. اين ويژگي ها عبارت اند از:

1. ايمان

2. عمل صالح

3. بسيار به ياد خدا بودن

4. در برابر ستم ها به پا خاستن و از نيروي شعر براي دفع آن كمك گرفتن.

گفتني است كه سرايندگاني با اين اوصاف، از منظر پيامبر خدا، مجاهد شناخته شده اند. هنگامي كه آيات آخر سوره شعرا نازل شد، حسّان بن ثابت و تني چند از شاعران مسلمان، نزد پيامبر صلي الله عليه وآله آمدند و درباره سرودن شعر با وجود اين آيه، كسب تكليف كردند. پيامبر خدا در پاسخ فرمود:

مؤمن، با شمشير و زبانش جهاد مي كند. سوگند به آن كه جانم به دست اوست، گويا آنچه شما به آنان مي زنيد، خدنگ به هدف خورده است.

بدين سان، پيامبر خدا، بهره گيري از هنر شعر در ميدان جهاد را مورد تأكيد قرار مي دهد و در پيامي ديگر، بهره گيري از اين هنر را در جهت تعميق و گسترش حكمت در جامعه توصيه مي نمايد:

پاره اي از شعرها، حكمت اند.

همچنين، امام صادق عليه السلام به پيروان خود توصيه مي فرمايد:

شعرِ عبدي را به فرزندانتان بياموزيد، كه او بر دين خداست.

تأمّل در سيره پيشوايان الهي نشان مي دهد كه آنان، از هنر شعر در جهت اهداف تربيتي، سياسي و نظامي بهره مي گرفته اند؛ امّا اين كه خود نيز شعر مي سروده اند يا نه، و اين كه اشعار منسوب به آنها تا چه حد صحّت دارد، موضوعاتي قابل بررسي اند.