سوره توحيد
بسم الله الرحمن الرحيم
(قل هو الله احد - الله الصمد - لم يلد ولم يولد - ولم يكن له كفوا احد.)
مردم بصره طي نامه اي از امام حسين (ع) درباره تفسير كلمه «صمد» سؤال كردند و آن حضرت در جواب آنان نگاشتند.
«بسم الله الرحمن الرحيم
اما بعد علا تخوضوا في القرآن و لا تجادلوا فيه و لا تتكلموا فيه بغير علم فقد سمعت جدّي رسول اللّه (ص) يقول :
«من قال في القرآن بغير علم فليتبوء مقعده من النار.»
و ان ّ اللّه سبحانه قد فسر «الصمد» فقال «اللّه احد، اللّه الصّمد»
ثم فسّره فقال : (لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا احد)
«لم يلد» لم يخرج منه شي ء كثيف كالولد وسائر الاشياء الكثيفه التي تخرج من المخلوقين ولاشي ء لطيف كالنّفس ولايتشّعب منه البدوات كالسنه و النوم و الخطرة و الهم ّ و الحزن و البهجة والضحك و البكاء و الخوف و الرجاء.
به نام خداوند بخشنده بخشايشگر
بگو - اي پيامبر - شأن چنين است كه خداوند يكتاست و بي نياز مي باشد او نه و براي او همتايي نمي باشد.
مردم بصره طي نامه اي از امام حسين (ع) درباره تفسير و معناي كلمه «صمد» در سوره «اخلاص » سوال كردند و آن حضرت در جواب آنان اينگونه نگاشتند:
به نام خداوند بخشنده بخشايشگر
بدانيد كه نبايد در قرآن بدون داشتن دانش فهم آن وارد شويد و مجادله كنيد و سخني پيرامون آن به زبان رانيد؛ جدم پيامبر گرامي اسلام (ص) مي فرمودند:
«هركه در مورد قرآن جاهلانه سخن گويد جايگاه او آتش جهنم باشد.»
بي گمان خداوند متعال خود، كلمه «صمد» را در آيه «الله احد الله الصمد» با جمله بعد از آن تفسير نموده است و مي فرمايد«نه مي زايد و نه زاده گرديده و همتايي ندارد»
«لم يلد» يعني از او اشياء مركب و مادي و آن چيزهايي كه از مخلوق زاده و تراوش مي كند مثل فرزند وديگر ماديات از او صادر نشود و هچنين چيزهاي غير مادي متناسب با ماديات مثل نفس دارا نباشد واز او چيزهاي متخالف مثل خواب و بيداري و غم و اندوه ،خوشحالي وخنده ، گريه و ترس و اميد، ميل و كسالت ، گرسنگي و سيري از او صادر يا واقع نمي شود، بزرگ و منزه است خداوند كه از او اين امور صادر گردد و از او چيزهايي مادي و غيرمادي تولد يابد «ولم يولد» يعني او از چيزي تولد نيافته واز موجودي حاصل نگرديده است آن چنان كه اشياي مادي از جوهر و اساس خود ساخته و تولد مي يابند مثل جنبندگان و درختان از زمين وآب از چشمه ها و ميوه ها از درختان متولد مي شوند و چنان كه اشياي غيرمادي از مراكز و اصل خود صادر و ايجاد مي شوند مثل ديدن از چشم و شنيدن از گوش و بويدن از بيني وچشيدن از دهان وسخن گفتن از زبان و معرفت و شناخت از قلب و حرارت و شعله وري از سنگ حاصل مي شود.
بلكه خداوند آني است كه از چيزي وجود نيافته و در چيزي واقع نگشته بلكه او خالق موجودات وپديد آورنده آنان به قدرت خويش است ، موجودات به اراده اش متلاشي گردند و آنان باعلم و حكمت خداوند باقي مانند. اين است خدايي كه بي نياز است و نه چيزي از او تولد يابد ونه از چيزي بدست آيد او به تمام پنهان و آشكار عالم است ، عظيم و بزرگ است و هم تايي ندارد.
امام حسين (ع) در حديث ديگري درباره معناي «الصمد» فرموده اند:
«الصمد الذي لاجوف له ، الصمد الذي قد انتهي سؤدده والصمد الذي لايأكل و لا يشرب والصمد الذي لاينام والصمد الدائم الذي لم يزل ولا يزل »
«صمد» آنست كه وسط ونهان ندارد«صمد» كسي است كه اقتدارش بي نهايت است «صمد» چيزي است كه نه مي خورد و نه مي آشامد «صمد» چيزي است كه نه مي خوابد «صمد» چيزي است كه دائم است و هرگز زوال نمي پذيرد.