در قرآن مجيد، «قضا» به ده معنا آمده است: [1] .

1 ـ «علم» ـ (الا حاجة في نفس يعقوب قضاها)، يعني علمها [2] 2 ـ «اعلام» ـ (و قضينا الي بني اسرائيل في الكتاب) [3] 3 ـ «حكم» ـ (واللّه يقضي بالحق) [4] 4 ـ «قول» ـ (واللّه يقضي بالحق) [5] 5 ـ «حتم» ـ (فلما قضينا عليه الموت) [6] 6 ـ «امر» ـ (و قضي ربك الا تعبدوا الا اياه) [7] 7 ـ «خلق» ـ (فقضيهن سبع سموات في يومين) [8] 8 ـ «فعل» ـ (فاقض ما انت قاض) [9] 9 ـ «اتمام» ـ (فلما قضي موسي الا جل) [10] 10 ـ «فراغ از شئ» ـ (قضي الامر الذي فيه تستفتيان) [11] «قدر» به معناي اندازه و تعيين است: (قد جعل اللّه لكل شي قدرا) [12] (انا كل شي خلقناه بقدر) [13] بـحث «قضا و قدر» از موضوعاتي است كه از قديم توجه بشر را به خود جلب كرده و علما را وادار به بـحـث و كـنـكـاش كـرده است، آيا انسان آزاد آفريده شده يا مجبور؟

طبعا اينجا سه نظريه مطرح مي شود:

1 ـ انسان، موجودي است صد درصد آزاد و مختار كه «معتزله» از طرفداران اين نظريه هستند.

2 ـ انسان، موجودي است صد درصد مجبور و مقهور و از خود هيچ اراده اي ندارد، سرنوشتش از قبل تـعيين شده و از خود هيچ اختياري ندارد همانند زنداني كه دستهايش در دست مامور است و به هر طرف بخواهد او را مي برد!.

3 ـ حد وسط و راه اعتدال، يعني در عين اينكه همه چيز، مقدر به قضاي الهي است و خداوند متعال فـكـر و انديشه و اسباب را در اختيار بشر نهاده است، مع الوصف انسان در انتخاب راه آزاد است قرآن كريم مي فرمايد: (انا هديناه السبيل اما شاكرا و اما كفورا) [14] كـلـمـه «قـدري»، نـوعا به طرفداران آزادي و اختيار بشر اطلاق مي شود، ولي در لسان روايات، گاهي به طرفداران جبر هم، «قدري» گفته شده است و به خاطر مذمتي كه در روايات از قدري شده، هر كدام از قبول اين نسبت به خود پرهيز كرده و به ديگري حواله داده است. رسول خدا (ص) مي فرمايد: «القدرية مجوس هذه الامة، لعن اللّه القدرية علي لسان سبعين نبيا». و رمـز تـشـبـيـه بـه مـجـوس آن اسـت كـه مجوس، تقدير الهي را محدود به «خير» مي دانستند و «شرور» را از قلمرو الهي خارج مي كردند و به اصطلاح قائل به «يزدان و اهرمن» بودند!!. خـلاصـه: «قـدري» بـه افـرادي گـفته مي شود كه منكر «قضا و قدر» هستند و همه چيز را در محدوده اختيار بشر مي دانند و تقدير و مشيت خداوند متعال را قبول نكرده اند توضيح بيشتر در اين زمينه را از كتب مربوطه و كتاب «انسان و سرنوشت» مرحوم آيت اللّه مطهري، مطالبه نماييد.