بازگشت

خداشناسي


يكي از سخنراني هاي امام حسين عليه السلام پيرامون خداشناسي و عقائد است. كه مردم را از اطاعت طاغوتيان زمين پرهيز مي دهد.

حديث 169

قال الامام الحسين عليه السلام: اَيُّهَا النَّاسُ اِتَّقُوا هؤُلاءِ الْمارِقَةَ الَّذينَ يُشَبِّهُونَ اللهَ بِأَنْفُسِهِمْ، يُضاهِؤُنَ قَوْلَ الَّذينَ كَفَروُا مِنْ اَهْلِ الْكِتابِ. بَلْ هُوَ اللهُ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَي ءٌ وَ هُوَ السَّميعُ الْبَصيرُ، لاتُدْرِكُهُ الْاَبْصارُ وَ هُوَ الَّلَطيفُ الْخَبيرُ. اِسْتَخْلَصَ الْوَحْدانِيَّةَ وَالْجَبَرُوتَ، وَ أَمْضي اَلْمَشيئَةَ وَ الْاِرادَةَ وَالْقُدْرَةَ وَالْعِلْمَ بِما هُوَ كائِنٌ.

لامُنازِعَ لَهُ في شَي ءٍ مِنْ أَمْرِهِ، وَلاكُفْوَ لَهُ يُعادِلُهُ، وَلاضِدَّ لَهُ يُنازِعُهُ، وَلاسَمِيَّ لَهُ يُشابِهُهُ، وَلامِثْلَ لَهُ يُشاكِلُهُ، لاتَتَداوَلُهُ الْاُمُورُ، وَلاتَجْري عَلَيْهِ الْأحْوالُ، وَلاتَنْزِلُ عَلَيْهِ الأحْداثُ، وَلايَقْدِرُ الْواصِفُونَ كُنْهَ عَظَمَتِهِ، وَلا يَخْطُرُ عَلَي الْقُلُوبِ مَبْلَغُ جَبَرُوتِهِ؛لأنَّهُ لَيْسَ لَهُ في الْاَشْياءِ عَديلٌ، وَلاتُدْرِكُهُ الْعُلَماءُ بِأَلْبابِها، وَ لا أَهْلُ التَّفْكيرِ بِتَفْكيرِهِمْ إِلاَّ بِالتَّحْقيقِ إِيْقاناً بِالْغَيْبِ؛لأنَّهُ لايُوصَفُ بِشَي ءٍ مِنْ صِفاتِ الَْمخْلُوقينَ وَ هُوَ الْواحِدُ الصَّمَدُ، ما تُصُوِّرَ في الأوْهامِ فَهُوَ خِلافُهُ.

لَيْسَ بِرَبٍّ مَنْ طُرِحَ تَحْتَ الْبَلاغِ، وَ مَعْبُودٍ مَنْ وُجِدَ في هَواءٍ أَوْ غَيْرِ هَواءٍ، هُوَ في الْاَشْياءِ كائِنٌ لاكَيْنُونَةَ مَحْظُورٍ بِها عَلَيْهِ، وَ مِنَ الْاَشْياءِ بائِنٌ لابَيْنُونَةَ غائِبٍ عَنْها، لَيْسَ بِقادِرٍ مَنْ قارَنَهُ ضِدٌّ، أَوْ ساواهُ نِدٌّ، لَيْسَ عَنِ الدَّهْرِ قِدَمُهُ، وَلا بِالنَّاحِيَةِ أَمَمُهُ، اِحْتَجَبَ عَنِ الْعُقُولِ كَما اِحْتَجَبَ عَنِ الْاَبْصارِ، وَ عَمَّنْ في السَّماءِ إِحْتِجابُهُ كَمَنْ في الأرْضِ، قُرْبُهُ كَرامَتُهُ وَ بُعْدُهُ إِهانَتُهُ، لايُحِلُّهُ (في)، وَلاتُوَقِّتُهُ (اِذا)، وَلاتُؤامِرُهُ (إِنْ). عُلُوُّهُ مِنْ غَيْرِ تَوَقُّلٍ، وَمَجيئُهُ مِنْ غَيْرِ تَنَقُّلٍ، يُوجِدُ الْمَفْقُودَ وَ يُفْقِدُ الْمَوْجُودُ، وَلا تَجْتَمِعُ لِغَيْرِهِ الصِّفَتانِ في وَقْتٍ، يُصيبُ الْفِكْرُ مِنْهُ الْايمانَ بِهِ مَوْجُوداً، وَ وُجُودَ الْايمانِ، لاوُجُودَ صِفَةٍ، بِهِ تُوصَفُ الصِّفاتُ لابِها يُوصَفُ، وَ بِهِ تُعْرَفُ الْمَعارِفُ لابِها يُعْرَفُ، فَذلِكَ اللهُ لاسَمِيَّ لَهُ، سُبْحانَهُ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ ءٌ وَ هُوَ السَّميعُ الْبَصيرُ». [1] .

امام حسين عليه السلام فرمود: راه صحيح خداشناسي

(هان اي مردم از اين اهريمنان گمراه دوري گزينيد كه اينان خدا را همانند خود مي پندارند، و درست مانند كافران اهل كتاب درباره او سخن مي گويند، بلكه او خدائي است كه چيزي همانندش نيست و هم او شنوا و بيناست. چشمها از ديدنش ناتوان است ولي او هر بينده اي را مي بيند، او دقيق و آگاه است يگانگي و بي همتايي، جبروت و عظمت ويژه اوست. اراده و خواست و قدرت و علمش را در سراسر جهان به اجرا نهاده است، هيچ ستيزه گري را در هيچ امري با او توان ستيزه نيست.

صفات پروردگار

نه نظيري دارد كه با او همانندي كند و نه مخالفي مي تواند با او به ستيز پردازد، همنامي بر او نيست كه مشابهش باشد، و مانندي ندارد كه همشكلش گردد، ذات او جولانگاه امور قرار نمي گيرد و تحوّلات و دگرگوني ها تأثيري بر ذات كبريائي اش نمي نهد. منزلگاه هيچ حادثه اي نمي باشد، توصيف گران چيره دست قادر به توصيف عظمت و صفات و جلال او نيستند، اندازه و ميزان جبروت او در دلها نمي گنجد، زيرا در جهان هستي همانندي براي او وجود ندارد، نه دانشمندان با مغزهايشان به او مي رسند، و نه انديشمندان با انديشه هايشان، مگر با پژوهشي كه پايه اش ايمان به غيب بوده باشد، زيرا خدا با هيچيك از صفات و ويژگيهاي مخلوقات وصف نمي شود و او يكتاي بي نياز است. آنچه در ذهن و انديشه ها تصوّر مي شود خدا خلاف آنست، زيرا چيزي كه زير پوشش انديشه و ذهن قرار مي گيرد و چيزي كه در فضا و غير آن مي گنجد، معبود نمي تواند باشد. او در همه اشياء هست نه بدانگونه كه او را احاطه كنند. او در شيئي نيست ولي نه بدان صورت كه از آنها جدا و غايب و بيگانه باشد. اگر مخالفي نظير كارهاي او را انجام دهد و يا همانندي با او برابري كند ديگر او خداي توانا و هستي بخش نيست. ازليّت او از سنخ ازليّت زمان نيست و اراده اش داراي جهت و سمتي نمي باشد، بلكه اراده اش همانند ساير صفاتش مي باشد، نه در گوشه اي از وجودش، از حيطه انديشه ها نهان است همچنانكه از حيطه ديده ها پنهان است، بدانگونه كه موجودات زميني نمي توانند او را ببينند و موجودات آسماني نيز از ديدن او عاجزند، نزديكي او از كرامت و بزرگواري اوست و فاصله و دوري او عدم توجّه به اوست. نه درمكاني جاي مي گيرد و نه به زماني محدود مي گردد و نه كسي به او فرمان مي دهد. بلندي مقامش نه براي آنست كه در اوج آسمانهاست و فرا آمدنش نه به معناي انتقال است.

آنچه كه نيست، ايجاد مي كند و موجود را به ديار عدم مي فرستد، و اين دو صفت (ايجاد كردن و از بين بردن) در چيزي غير از خدا هيچ وقت پيدا نمي شود. انديشيدن درباره او ايمان را نتيجه مي دهد، ايمان به يك وجود واقعي نه وجود وصفي و اعتباري، زيرا ذات او روشنگر هر صفتي است، نه صفتها بيان كننده و و نشان دهنده اوست. خدا معيار شناخت ارزشهاست نه ارزشها معيار شناخت اوست. اين چنين است خداوندي كه همتايي ندارد و چيزي مانند او نيست و هم او شنوا و بيناست).


پاورقي

[1] تحف العقول ص173، بحارالانوار ج4 ص301 حديث 29.